Նազարէթ Պէրպէրեան – «Մեր ընդվզումի կրակն է ժայթքում Եւ բորբոքում մեր ցասու՜մը կենաց»

Նազարէթ Պէրպէրեան – «Մեր ընդվզումի կրակն է ժայթքում Եւ բորբոքում մեր ցասու՜մը կենաց»

Nazareth Berberian – ««ՆԱԽՈՐԴ ԲԱՐԻ ԼՈՅՍԸ»»

ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆԻ ՀԵՐԹԱԿԱՆ «ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ»Ը

ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ

«Մեր ընդվզումի կրակն է ժայթքում
Եւ բորբոքում մեր ցասու՜մը կենաց»

20 Յունուար 2020

Ես չեմ ապրում արդէն ու ես չեմ էլ մեռնում,
Եւ իմ չմեռնելը տեւելու է երկար,
Ո՛ւր էլ լինեմ` տանը, դրսում, հեռաստանում,
Ես ձեր դատաստանին պէտք է լինեմ ներկայ։

Դուք, փոքր ու մեծ տէրեր, այրեր դուք ապիկար,
Առաջնորդներ չնչին ու կէս-կատար,
Ստոր ձեր տեսակին ստորոտն էր յարմար,
Դուք եղծութեամբ, ստով հասաք կատար:

Ու լլկեցիք հոգին ու փշրեցիք նորից
88ի հրաշք ժողովրդին.
Ստիպեցիք լքել հայրենիքը, որին
Արիւն էին տուել, կեանք ու որդի:

Ո՛չ, չեմ ապրում արդէ՛ն ու ես չեմ էլ մեռնում,
Իսկ թէ – անէծք վերին – մնաք ինձնից երկար,
Մէ՛կ է, ո՛ւր էլ հանգչեմ, ո՛ր մի գերեզմանում,
Ես ձեր դատաստանին լինելու եմ ներկայ…

*
* *

Դառնութեամբ եւ ցասումով գրուած վերեւի քերթուածը կը պատկանի հայ նորագոյն գրականութեան սիրոյ եւ իմաստութեան մայրական շունչով բանաստեղծին՝ Սիլվա Կապուտիկեանի (1919-2006), որուն ծնունդը կը նշենք Յունուար 20ի այս օրը։

Բարի լոյս՝ երախտագիտութեամբ փառք տալով հայոց սերունդներու ազգային յիշողութեան մէջ անմահութիւն նուաճած Սիլվա Կապուտիկեանի հայատրոփ ժառանգութեան համար։
Բարի լոյս՝ Սիլվա Կապուտիկեանի բանաստեղծութենէն բխող հոգեմտաւոր ջերմութեամբ իրենց միտքն ու հոգին լեցնող հայորդիներուն, ի Հայաստան թէ սփիւռս հայաշխարհի։

Հայ մնալու, հայօրէն սիրելու եւ արարելու, այլեւ ու մանաւանդ յանուն ՀԱՅԱՀԱՒԱՔԻ ու ՀՈՂԱՀԱՒԱՔԻ քաղաքացիական արութեամբ գործելու եւ պայքարելու պատգամաբերը եղաւ Սիլվա Կապուտիկեան, որ խորհրդային դարաշրջանին անխոնջ կռիւ մղեց յանուն հայ ազգային արժէքներու պահպանման ու վերաթարմացման։

Հայ լեզուին ու հայոց մշակոյթին անկորնչելի գանձերը ամէն կարգի սպառնալիքներու դէմ պաշտպանելու իր երկարաշունչ պայքարի վերջալոյսին, խորհրդահայ ժամանակներուն սփիւռքահայութեան խօսակից դառնալու եւ մայր հայրենիքի հոգածութեամբ հայրենադարձութեան ի խնդիր ոգորելու կողքին, 1988ի Փետրուարին Սիլվա Կապուտիկեան արժանաւորապէս յառաջամարտիկի իր դիրքը գրաւեց Արցախի վերամիացման համար ոտքի կանգնած պահանջատէր հայութեան համաժողովրդական շարժումին մէջ։

Հայաստանի վերանկախացումէն ետք իշխանութեան ղեկին տիրացած «պետական այրերուն» կողմէ Կապուտիկեան մերժուեցաւ եւ – իբրեւ «խորհրդահայ վերնախաւի պալատական երգիչ»ի – հալածանքի թիրախ դարձաւ։

Լեւոն Տէր-Պետրոսեան, Սերժ Սարգսեան եւ Ռոբերտ Քոչարեան այս կամ այն չափով գլխաւորեցին «Լեւոնի ցուրտ ձմեռէն» փախուստ տուած եւ Մոսկուա ապաստան գտած՝ 70 տարիքը արդէն բոլորած Սիլվա Կապուտիկեանի դէմ ապերախտութեան գրոհը։

Երբ վերանկախացեալ Հայաստանի առաջին երեսնամեակի՝ մինչեւ մեր ժողովուրդի թաւշեայ յեղափոխութիւնը երկարած ժամանակաշրջանին հաշուեյարդարը կը կատարենք, նաեւ այսօրուան իշխանութեանց վերաբերեալ նիշ տալու մեր դեգերումներուն ընթացքին, իրաւունք չունինք մտահան ընելու մեր ԱՒԱԳՆԵՐՈՒ վաստակին նկատմամբ երախտագիտութեան հրամայականը, երբ յանուն ժողովրդային շարժման դատ ու դատաստան կ’ուզենք իրականացնել․․․

Բարի լոյս մաղթենք իրարու՝ նոյնինքն մեր ժողովուրդին խստապահանջ քննութենէն յաջողութեամբ անցած Սիլվա Կապուտիկեանի մշտանորոգ պատգամով․-

Այն ո՞վ է ասում
Որ Արարատը ձերն է ու ձերը.
Անհեթեթ պատրա՜նք.
Քարտէզն է ձերը,
Քարտէզի վրայ չափած-գծա՜ծը,
Իսկ ինքը՝ լե´ռը…
Նրա ընկալմամբ են, որ յաւերժութեան խորհուրդ են առնում,
Նրա պարուրող մշուշն ու ամպը
Մեր ընկալմա՜մբ են Եղէգան փողի ծուխ ու բոց դառնում.
Նրա ամէն մի անշունչ, անկենդան աւազահատը
Մեր արեան կարմիր գնդիկների´ն են կենսահիւթ տանում:
Մոխի´րն է ձերը,
Սարը բաղադրող կոշկոռը քարէ.
Մեզ համար գործող հրաբուխ է նա,
Խառնարա՜ն ոգու,
Որ դար ու դարեր
Մեր ընդվզումի կրակն է ժայթքում
Եւ բորբոքում մեր ցասու՜մը կենաց:
Սառո՜յցն է ձերը,
Սառը, անհաղորդ սառոյցը դեղնած,
Իսկ մեզ՝ բիւրաւոր արեգակների
Ներուժութիւ՜նն է անդուլ ճառագում նրա կողերից,
Որ տաքացնում է մի ողջ հողագունդ –
Այդ հողագնդին փռուած-ծուարած մեր բեկորները:

Բարի լոյս բոլոր-բոլորին՝ որոնց համար Արարատը «մեր հոգին է»։
«Սերնդէ-սերունդ անշեջ թեւածող» ՀՈԳԻ, որն «սահմանների փշալարերով երբեք չե´ս բանտի»…

ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ