ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ – ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ – Ինչքա՜ն սքանչելի բան է, երբ մարդ արդար է ու զինուած է իր լաւ գործերով
Nazareth Berberian – ««ՆԱԽՈՐԴ ԲԱՐԻ ԼՈՅՍԸ»»
ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆԻ ՀԵՐԹԱԿԱՆ «ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ»Ը
ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ
«Ինչքա՜ն սքանչելի բան է,
երբ մարդ արդար է ու զինուած է
իր լաւ գործերով»
19 Փետրուար 2020
Երեք բան երբեք չեն վերադառնում՝ արձակուած նետը, ասուած խօսքը եւ անցած օրերը։
Անցեալի պատմութիւնը մի լուսատու լապտեր է, որ ամէն մի ժողովուրդ ձեռքին պէտք է ունենայ իր ճամբէն անմոլոր գնալու համար։
Մեծութիւնը օրէնքներ ու կանոններ չի ճանաչում, իրեն ցանկապատով չի փակում, եղած ցանկապատն էլ քանդում է։
Արեւը ստուեր չի տեսնում։
Ո՛չ մի պաշտօն կամ կոչում կայ, որ հաւասար լինի եւ կարելի լինի համեմատել մարդ կոչումի հետ։
Միթէ՞ դու չես փորձել, էնպէ՛ս մարդ կայ, որ տեսնելիս՝ ուրախանում ես, էնպէսը կայ՝ սիրտդ նեղանում է, էնպէսը կայ՝ ոգեւորւում ես, էնպէսը կայ՝ յիմարանում ես։
Մեծ գաղափարները մարդկանց մեծացնում, զօրացնում, ազնուացնում են… Բայց դրա համար պէտք է մարդու գլուխը էնքան մեծ ու բանական լինի, որ մի մեծ գաղափար մտնի նրա մէջ ու մերուի։ Դժբախտաբար մեծ մասամբ էդպէս չի լինում, գաղափարը չի մտնում գլխի մէջ, այլ գլուխն է մտնում գաղափարի մէջ։
Ժողովուրդները շատ բան կարող են մոռանալ, բայց իրենց պատմութիւնը, իրենց կուլտուրան չեն կարող մոռանալ։
Կեանքը, նոյնիսկ բանաստեղծի կամքին ու քմահաճոյքին հակառակ, իւր կնիքը դնում է նրա գործերի վրայ, իւր ձայնը լցնում է նրա հոգին։
Գրականութիւնը, տպագրական խօսքը մի անհատի, մի ժողովրդի, մի ազգի հոգեկան կարողութիւնն է, որ հանդէս է հանում նրան։
Եթէ այդ անհատը կամ ժողովուրդը ունի բարոյական մի կոչում, կեանքի մի վսեմ խորհուրդ, իւր մէջ կրում է աստուածային տարր, նրա խօսքն էլ, անշուշտ, կը լինի արտայայտութիւն մաքրութեան, վեհութեան, ճշմարտութեան, բանական, անկաշառ դատողութիւնների, անկեղծ ու վսեմ մտածմունքների եւ գեղեցիկ զգացմունքների։
Ամբողջ մարդկութիւնը մի ընտանիք է։ Ժողովուրդները այդ մեծ ընտանիքի անդամներն են։ Գնում են մի նպատակի, եւ ամէն մէկն ունի իր դերը՝ երջանիկ դարձնելու ամէնքին եւ ամէնքի երջանկութիւնը դարձնելու մէկի երջանկութիւնը։
Չէ՞ որ պատմութիւնը նրա համար է, որ մենք բան սովորենք։ Վերջապէս լուսաւորութիւնը, արուեստներն ու գիտութիւնն էլ նրա համար են, որ մենք աւելի մարդասէր դառնանք, աւելի լայն նայենք մարդկանց ու աշխարհին։
Իրեն ճանաչելը ամենամեծ յաղթանակն է։
Միթէ՞ խորթ ու անմատչելի պիտի լինի մեզ սիրոյ պայծառ զգացմունքը։ Միթէ՞ չենք կարող իրար մօտենալ, բարութեան աչքերով նայել իրար ու տեսնել իրար մէջ լաւ կողմերը, քանզի մարդ չկայ, որ լաւ կողմեր չունենայ, ու էսպիսով էլ կեանքը դարձնել քաղցր ու սիրելի։
Եւ ինչքան սքանչելի բան է, երբ մարդ արդար է ու զինուած է իր լաւ գործերով։
…Աշխատեցէք ձեր սիրտը պահել մաքուր ու լիքը, ամենալաւ ու ամենաբարի զգացմունքներով եւ աշխարհքին ու մարդուն նայեցէք բարի սրտով ու պայծառ հայեացքով։
Դերասանութիւնը գեղեցիկ է բեմի վրայ, ուր խաղում են, բայց գարշելի է նա կեանքի մէջ, ուր ապրում են։
Չէ՞ որ աշխարհում մարդիկ կան, որ ապրում են միայն ուրիշներին տանջելու համար, մարդիկ էլ կան, որ ապրում են տանջուողներին օգնելու համար։
Առողջ հոգով ու մարմնով եւ ժամանակի գիտակցութիւնով ու լուսաւորութիւնով ճոխացած. ահա՛ թէ ո՛րն է մարդը։
Թախիծն ու երազը խորթ չեն հայի հոգուն, ու մենք երազկոտ ժողովուրդ ենք։
*
* *
Բարի լոյս հայոց աշխարհին եւ հայ ոգեղէն հարստութեան բոլոր-բոլոր տարածքներուն՝ ՄԱՐԴու եւ ՄԱՐԴԿԱՅԻՆի պաշտամունքով յագեցած ժպիտովը Ամենայն Հայոց Բանաստեղծին՝ Յովհաննէս Թումանեանի (1869-1923), որուն օրհնաբեր ծնունդը կը նշենք Փետրուար 19ի այս օրը։
Բարի լոյս՝ վերեւի հատուածով քաղուածաբար ի մի բերուած Թումանեանի մտքերով իրենց օրը իմաստաւորող մերօրեայ հայ մարդոց, որոնք ՀԱՅ ԷԱԿին մէջ ԱՍՏՈՒԱԾԱՅԻՆ ՄԱՐԴԿԱՅՆԱԿԱՆը որոնելու, գտնելու եւ լիարժէք ապրելու թումանեանական ԻՄԱՍՏՈՒԹԵԱՄԲ կը հաղորդուին։
Յովհաննէս Թումանեան գերազանցապէս ԺՈՂՈՎՐԴԱՅԻՆ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾն է հայ Ազգին ու Հայրենիքին։ Սեփական ժողովուրդին բոլոր խաւերուն եւ հատուածներուն անսակարկ ՕՐՀՆԱՆՔին արժանացած ՀԱՆՃԱՐԵՂ ԼՈՌԵՑԻՆ է Թումանեան, որ երբ Հայաստանն ու Հայութիւնը ԿԱՐԻՔը ունեցան՝ անվարան եւ ամենայն պարզութեամբ ու յստակութեամբ ազդարարեց բոլորին, թէ ինք նուաճած է կոչումն ու հեղինակութիւնը ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾի անունով ուղի հարթելու լիազօրութեան։
Բարի լոյս՝ Յ․ Թումանեանի լոռեցիական պարզամտութեամբ աշխարհին չափ մեծ զգալու ՀԱՅՈՒ ԻՆՔՆԱՎՍՏԱՀՈՒԹԵԱՆ, որ բնաւ ՍՆԱՊԱՐԾՈՒԹԵԱՆ ետեւէն չինկաւ, այլ ընդհակառակն՝ ՀԱՅն ու ՀԱՅԵՑԻՆ աշխատեցաւ արժանի պահել բարոյական եւ քաղաքակրթական այնպիսի բարձրութեան, որ ԱԶԳԵՐՈՒ ՀԱՄԱՍՏԵՂՈՒԹԵԱՆ մէջ միշտ ջահակիրը հանդիսանայ ԲԱՐՈՒԹԵԱՆ ու ՍԻՐՈՅ, ՀԱՄԵՐԱՇԽՈՒԹԵԱՆ եւ ԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹԵԱՆ։
Յուշատետրի փոստով, ինչպէս եւ 1915ի Արհաւիրքէն ներշնչուած Թումանեանէն երկու մասունքի արտատպումով՝ լուսարձակի տակ առնուած է լրացուցիչ այն իրողութիւնը, որ Ամենայն Հայոց Բանաստեղծին համար Ազատութեան եւ Արդարութեան հասնելու անվեհեր պայքարը իր թափն ու հզօրութիւնը կը ստանար ԱՏԵԼՈՒԹԵԱՆ բոլոր որջերը հրկիզելու ՎԵՀԱՍՐՏՈՒԹԵՆէն, որ երաշխիքն է ՄԱՐԴԿԱՅԻՆը ջլատող ամէն կարգի ԹՈՅՆԵՐԷՆ ՄԱՔՐՈՒԵԼՈՒ հայուն մարտունակութեան։
Բարի լոյս՝ արտաքին ոսոխներու եւ ներքին ցեցերու դէմ նորովի պայքար մղելու ստիպողութեան տակ գտնուելով անգամ, իր բարի ու մարդկային ժպիտը թումանեանական վեհութեամբ բարձր պահող մերօրեայ հայութեան։
Բարի լոյս՝ սեփական ժողովուրդի ՄԱՐԴԵՂԻՆՈՒԹԵԱՆ անսպառ աղբիւրին եւ անխորտակ ամրոցին մէջ – Ազատութեան եւ Արդարութեան համար անմնացորդ կռիւ մղելու պահուն իսկ – ՀԱՒԱՔԱԿԱՆ ՄԵՐ ՈՒԺԻ ԱՆՊԱՐՏԵԼԻ ԶՐԱՀը որոնելու եւ գտնելու թումանեանական պայծառատեսութեան։
ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
