ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ – ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ – Հայաստանի քարտէզը երբեք այսքան փոքր չի եղել, բայց մտածելու, գաղափարներ ստեղծելու գենային

ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ – ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ – Հայաստանի քարտէզը երբեք այսքան փոքր չի եղել, բայց մտածելու, գաղափարներ ստեղծելու գենային ընդունակութիւնները ոչ մի կապ չունեն

Nazareth Berberian – ««ՆԱԽՈՐԴ ԲԱՐԻ ԼՈՅՍԸ»»

ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆԻ ՀԵՐԹԱԿԱՆ «ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ»Ը

Բարի լոյս

«Հայաստանի քարտէզը երբեք այսքան փոքր չի եղել,
բայց մտածելու, գաղափարներ ստեղծելու գենային ընդունակութիւնները ոչ մի կապ չունեն
փոքր կամ մեծ աշխարհագրութիւն զբաղեցնելու հետ»։

22 Փետրուար 2020

– Հայաստանը կը հերիքի բոլորին, Հայաստանը սպառել հնարաւոր չէ։ Սա՛ է Հայաստանը։ Վերջին տարիների մեր այս դեպրեսիան վտանգաւոր է. ես չեմ մոռանում պատմութիւնը, եւ եկել եմ այս հետեւութեան. հայ ժողովուրդը հազարամեակներ առաջ պատմական մարաթոնի էր դուրս եկել շումերների, բաբելոնացիների, աքքադների, խեթերի հետ, եւ երբ շրջւում ես՝ նրանք չկան, սա կը նշանակի, որ մեր լինելու ժամանակն էլ անսահմանափակ չէ, մենք մեզ անմահացնելու պատճառ չունենք։

․․․ Մի տեսակ չարութիւն մտաւ մէջս, խնամքով չափեցի, թէ քանի՞ անգամ ենք փոքրացել, եւ սա ամենադաժան միտքն է, որ ինձ երբեւէ այցելել է. ինչեւէ։ Հայաստանի քարտէզը երբեք այսքան փոքր չի եղել, բայց մտածելու, գաղափարներ ստեղծելու գենային ընդունակութիւնները ոչ մի կապ չունեն փոքր կամ մեծ աշխարհագրութիւն զբաղեցնելու հետ։

– Պիտի սովորենք մեզ կառավարել եւ չափաւորել։ Մենք մնացել ենք մի ափ ժողովուրդ, դրսում աւելի շատ ենք, քան՝ ներսում։ Սա շատ վտանգաւոր է, հաւատացէք։ Մեր բնութիւնն այնպիսին է, որ մենք չպիտի ապաւինենք օտարին, չպիտի աշխարհով շատ գայթակղուենք, մենք պիտի նմանուենք միայն մեզ։ Այսօր շատ ենք հեռացել մեզնից, պիտի կրկին գանք մեր կերպարին։ Պատմութեան բեմին մնալու ուրիշ կերպ հայը չունի։

– Այսօր կոռուպցիայի, կաշառակերութեան հատիկը վայրենի աճ է տալիս եւ կարող է մեր պետականութիւնն էլ սրբել, փոշիացնել։ Իմիջիայլոց, կաշառք բառը հայերէն էլ չէ, աքքադերէն է. Երեւոյթն, ուրեմն, չի եղել, ներմուծուած է ինչպէս բառն, այդպէս էլ՝ երեւոյթը։

Իսկ այսօր երկիրը վերից վար թաղուած է դրա մէջ եւ սպառնում է դառնալ մեր նկարագիրն ու էութիւնը։ Ես չեմ հաւատում, որ այս կաշառակերութեան մեջ խեղդուող երկիրը կարող է ստեղծել արժէքներ։ Ժողովուրդը խարդախութեան մէջ չի կարող բարիք ստեղծել։ Պատմութեան բեմից ոչ ոք չի կարող հեռացնել հայ ժողովրդին։ Դա կարող է անել միայն հայ ժողովուրդը՝ դաւաճանութեամբ, ցաքուցրիւ լինելով, իր երկիրը դատարկելով։

Տեսէ՛ք, այսօր դրսում աւելի շատ հայ կայ, քան ներսում։ Սա աղէտ է։

․․․ Ես երկիրը լքողներին համարում եմ ամենադժբախտ մարդիկ։ Միշտ մտածում եմ՝ ինչպէ՞ս կարեկցել նրանց՝ այդ դժբախտ մարդկանց։ Եթէ դու չունես երկրի կարիքը, երկիրն էլ՝ քո, ուրեմն, դու վերջնականապէս կորած մարդ ես։ Հեռանալու մէջ ոչ մի փրկութիւն կայ։ Օտարութիւնն արագ է փոշիացնում հայ մարդուն։

Հայ մարդն այնպիսի մի գենային կազմուածք ունի, որ չի կարողանում պաշտպանութիւն գտնել դրսում, չի կարողանում լիաթոք ուրախանալ, երջանկանալ։ Հայը հրեայ չէ, որ առանց պետականութեան 2000 տարի թափառի, դիմանայ, ապա գայ ու կրկին պետականութիւնը կառուցի։

– Մեր անցեալը, այո՛, չի եղել անբասիր, բայց այս մէկը՝ պետական ցինիզմը, չի եղել, բնա՛ւ… այսօր դա կայ, եւ դա էլ դարձրել է մեր կեանքը, մեր վաղուայ օրը այսքան անյոյս…

– Ի՞նչ է օրէնքը: Օրէնքը պարզ մի պայմանականութիւն է, որտեղից չի հետեւում բնաւ, որ օրէնքը արդարութիւն է նաեւ: Օրէնքի ծնուելը ունի շատ հասկանալի մի պատճառ՝ վստահութեան բացակայութիւնը մարդկանց միջեւ. մարդը մարդուն չի հաւատում: Վստահութեան փոխարէն մարդու մէջ նստած է այդ հրէշը՝ կասկածամտութիւնը: Եւ որպէսզի համակեցութիւնը մարդկանց միջեւ դարձուի հնարաւոր, յօրինել են օրէնքը:

Օրէնքի էութիւնն ինքը օրէնքն է: Ենթարկուել ընդունուած օրէնքին, չի նշանակում դեռեւս, որ այն արդարացի է ու բնական: Ճիշդ այնպէս, երբ զինուորը, ենթարկւում է հրամանատարին. նա կատարում է հրաման ոչ այն պատճառով, որ հրամանը ճիշդ է կամ արդարացի, այլ որ այդպէս է կարգը՝ պէտք է կատարել հրամանատարի հրամանը: Ու վերջ: Ահա սրան է յանգում մեր երկրային խղճուկ արդարութեան ամբողջ իմաստը։

*
* *

Բարի լոյս եւ օրհնանք՝ մարդ էակն ու ողջ տիեզերքը եւ Հայաստանն ու Հայութիւնը աստղաբնագէտի եւ իմաստասէրի իր «ափին մէջ» լուսարձակի տակ առած, վերծանած եւ հայոց գալիքի ուղին լուսաւորած ու հունաւորած հայոց ականաւոր, աշխարհահռչակ գիտնականին՝ ԳՐԻԳՈՐ ԳՈՒՐԶԱԴԵԱՆի (1922-2014) յիշատակին։

Փետրուար 22ի այս օրը, 2014 թուին, մեր կեանքէն առյաւէտ հեռացաւ աստղաբնագէտ ու իմաստասէր, գեղանկարիչ եւ ակադեմական մեծարժէք ՀԱՅը, որ ինչպէս իր կենդանութեան, նոյնպէս եւ յետ-մահու՝ ՀԱՅՈՒ ԱՐԺԱՆԱՒՈՐՈՒԹԵԱՄԲ ՀՊԱՐՏՕՐԷՆ ՔԱԼԵԼՈՒ ինքնավստահութիւնը սերմանեց ու մշակեց մեր սերունդներուն մէջ։

Բարի լոյս՝ հայաշխարհի չորս ծագերուն Գուրզադեանի խուզարկու մտքով Հայաստանի ու Հայութեան ներկան ԻՆՔՆԱՔՆՆԱՐԿՄԱՆ ՀԱՅԵԼԻԻՆ առջեւ հանելու, ազգային ու հաւաքական մեր արժանիքներն ու թերութիւնները ՀԱՇՈՒԵՏՈՒՈՒԹԵԱՆ ՆԺԱՐԻՆ վրայ դնելու եւ ԻՆՔՆԱՀԱՍՏԱՏՄԱՆ ու ԻՆՔՆԱՍՐԲԱԳՐՄԱՆ ուղիներ որոնելու ողջմտութեամբ իրենց կեանքը իմաստաւորող հայոց աշխարհացրիւ բեկորներուն։

Ինչպէս որ վերեւի բաժնով ի մի բերուած Գուրզադեանի խորաթափանց մտքերն ու պատգամաշունչ ընդհանրացումները կ՚ահազանգեն եւ կ՚ազդարարեն, ՀԱՅը իրաւունք չունի մսխելու բնութեան կողմէ իրեն շնորհուած անզուգական ԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆը, ԻՆՔՆՈՒՐՈՅՆՈՒԹԻՒՆը։

Ընդհակառակն՝

– Հայը կոչուած է ապրելու եւ արարելու բազմադարեան իր երթով նուաճուած ՈՒՐՈՅՆ ԱՐԺԷՔՆԵՐՈՎ։

– Հայը չի՛ կրնար բնատուր իր երջանկութիւնը լիարժէք ապրիլ՝ ՀԱՅՐԵՆԻ ՀՈՂԷՆ ու ՊԵՏԱԿԱՆ ՏՈՒՆԷՆ դուրս եւ հեռու։

– Հայը իր կեանքը կառավարող օրէնքներուն մէջ անպայման պարտի գտնել եւ աչքի լոյսի պէս գուրգուրալ ԱՐԴԱՐՈՒԹԻՒՆը երաշխաւորող օրէնքին վրայ։

– Հայը իր մէջ սեփական ուժի եւ մարտունակութեան ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՈՒ ԲԱՒԱՐԱՐ ՊԱՇԱՐԸ ՈՒՆԻ, որպէսզի արթուն պահակ ու պատուար կանգնի ԱՄԷՆ ԿԱՐԳԻ ՅՈՌԻ ԲԱՐՔԵՐՈՒ սողոսկումին՝ կաշառակերութեան եւ խարդախութեան օրինակով օտարամուտ ցեցերուն դէմ։

Բարի լոյս՝ Հայաստանի ու Հայութեան ԱԶԱՏ եւ ԱՐԴԱՐ կեանքը նուաճելու յեղափոխական իմաստութեան, որուն խոհուն սերմնացաններէն եղաւ անմահն Գուրզադեան։

ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ