04 ԱՊՐԻԼ 2019 – ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ – ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆ – ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ:
ԷԴԻԿ ԱՆԴՐԷԱՍԵԱՆ
Հայաստանի պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տօնոյեանի յայտարարութիւնն այն մասին, որ «տարածքներ անվտանգութեան դիմաց» ձեւաչափն այսուհետեւ փոխարինւում է «նոր պատերազմ` նոր տարածքների դիմաց» ձեւաչափով, մեծ արձագանգ է առաջացրել Ազրպէյճանում: Ազրպէյճանի ԱԳՆ-ն յայտարարել է, որ Տօնոյեանի այդ յայտարարութիւնը «հերթական ակնյայտ խոստովանութիւնն է Հայաստանի բարձրաստիճան պաշտօնատար անձանց կողմից այն մասին, որ երկիրը վարում է թշնամական եւ նուաճողական քաղաքականութիւն»: Ազրպէյճանի ԱԳՆ-ն նաեւ նշել է, որ այդ յայտարարութիւնը հնչել է անմիջապէս Վիեննայում Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի առաջնորդների հանդիպումից յետոյ, կրում է «ակնյայտ սադրիչ բնոյթ» եւ ուղղուած է «միջազգային հանրութեան` յանձինս: ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի համանախագահների ջանքերի դէմ»:
Հետաքրքիր է, թէ ապրիլեան պատերազմի հերթական տարելիցի նախօրեակին ազրպէյճանցիներն ի՞նչ էին ակնկալում լսել Հայաստանի Հանրապետութեան պաշտպանութեան նախարարից` մեղայական խօ՞սք, խաղաղութեան աղերսա՞նք, հերթական լոլո՞ն, թէ Հայաստանը պատրաստ է ազատագրուած տարածքներ զիջել, միայն թէ Ազրպէյճանը չկրակի: Տպաւորութիւն կայ, որ ապրիլեան պատերազմից յետոյ հայ-ազրպէյճանական հակամարտութեան «խաղաղ» կարգաւորման թեմայով գունաւոր երազներ տեսնելիս են եղել Պաքւում, ու մէկ էլ` գըմփ, հայկական բաբանը կրակել է: Եւ այնպէս է կրակել, որ Ազրպէյճանի ԱԳՆ-ում ուշաթափուել են: Ով էլ չի ուշաթափուել, հաւարը գցել է ԵԱՀԿ ՄԽ-ին, Փաշինեան-Ալիեւ քաղաքակիրթ հանդիպմանն է յղում արել, թէ այսպէս չի լինի, մենք բանակցում ենք խաղաղ լուծում գտնելու համար, իսկ ՀՀ պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տօնոյեանը նոր յարձակման մասին է խօսում:
ԵԱՀԿ ՄԽ-ից, ամենայն հաւանականութեամբ, «վալերիանկայի» հանգստացնող չափաբաժին կը տան Պաքուի կտրիճներին, կը փորձեն համոզել, որ Հայաստանի պաշտպանութեան նախարարն այն իմաստով չի ասել այդ ամէնը եւ այլն: Բայց հազիւ թէ դա օգնի պաշտօնական Պաքուին, քանզի Տօնոյեանի յայտարարութիւնն իսկապէս շատ տարբեր է մինչ օրս հայկական կողմից հնչած չափից դուրս «խաղաղասիրական» յայտարարութիւններից:
Իրականում Տօնոյեանի յայտարարութիւնը նոյնպէս խաղաղասիրական է, բայց մինչեւ հակառակորդը հասկանայ եւ ճիշդ գնահատի այն, դեռ որոշակի ժամանակ կը պահանջուի: Ամբողջ հանգոյցը «տարածքներ` խաղաղութեան դիմաց» եւ «Նոր պատերազմ` նոր տարածքների դիմաց» ձեւակերպումների մէջ է, ինչպէս նաեւ` այդ ձեւակերպումների` ազրպէյճանական եւ հայկական ընկալումների: Ազրպէյճանի իշխանութիւնները առաջին ձեւակերպումը միշտ հասկացել են հետեւեալ կերպ` հայերը վերադարձնում են տարածքները, իսկ մենք չենք պատերազմում: Հազիւ թէ ոեւէ մէկը սա համարի խաղաղասիրութիւն, որովհետեւ ազատութիւն եւ անկախութիւն նուաճած Արցախին պատերազմով սպառնալը, վախեցնելը եւ զիջումներ պարտադրելը ոչ միայն մարդկային չէ, այլեւ չի տեղաւորւում համաշխարհային եւ միջազգային կազմակերպութիւնների` Ազրպէյճանին հաճելի որեւէ համաձայնագրի շրջանակներում: Այսօր բոլորն են հասկանում, որ ազատագրուած տարածքները մէկ թիզ անգամ աւելին չեն, քան` Արցախի կենսապահովման համար անհրաժեշտ տարածքը, եւ դրանց վերադարձը Ազրպէյճանին` կը նշանակի Արցախի ժողովրդի ոչնչացում եւ տեղահանութիւն: Հայկական կողմից, բնականաբար, սխալմունք է եղել, եւ ոմանց թուացել է, թէ ազատագրուած 5-7 տարածքների վերադարձից յետոյ Ազրպէյճանը կը ճանաչի Արցախի անկախութիւնը, կամ, առնուազն, կը ստեղծուի այնպիսի սթաթիւս քուօ, որ Արցախը կը շարունակի գոյատեւել Լաչինի միջանցքով Հայաստանի հետ ունեցած կապի շնորհիւ: Այս տեսակէտը, ընդհուպ` մինչեւ երէկ, դեռ կողմնակիցներ ունէր Հայաստանում, եւ դա է թերեւս պատճառը, որ Դաւիթ Տօնոյեանի յայտարարութիւնից յետոյ ուշաթափութիւններ են եղել նաեւ մեզ մօտ, թէեւ մերոնք նախընտրել են Ազրպէյճանի ԱԳՆ-ի նման աղմուկ չբարձրացնել:
«Մենք խրամատային, անընդհատ պաշտպանական վիճակից ձերբազատուելու ենք եւ աւելացնելու ենք այն ստորաբաժանումների քանակը, որոնք կարող են ռազմական գործողութիւնները տեղափոխել հակառակորդի տարածք»: Հայաստանի պաշտպանութեան նախարարի այս խօսքերը, ինչպէս նաեւ նրա խմբագրմամբ` «նոր պատերազմ` նոր տարածքների դիմաց» ձեւակերպումը սադրանքի որեւէ նշոյլ չեն պարունակում, ինչպէս սխալմամբ մեկնաբանում են Ազրպէյճանի ԱԳՆ-ից: Դաւիթ Տօնոյեանն, ընդամէնը, եւս մէկ անգամ արձանագրել է մեզ համար այլեւս անտանելի դարձած «խրամատային, անընդհատ պաշտպանական վիճակը», որի պատճառով զոհւում են մեր զինուորները, եւ` հասկացրել, որ այսուհետ մեր պաշտպանութեան դիրքերում կը լինեն այնպիսի ստորաբաժանումներ, որոնք ազրպէյճանական բանակի միապաղաղ առօրեան, եթէ, ի հարկէ, Պաքուից դա շատ են ուզում, կը դարձնեն առաւել հետաքրքիր: Ի մասնաւորի` պատերա՞զմ էք ուզում, ուրեմն պատրաստ եղէք նոր տարածքներ զիջելու: Մենք այսպէս հասկացանք Տօնոյեանի յայտարարութիւնը, մինչդեռ Պաքւում շտապել են յայտարարել հայկական զօրքերի նոր արշաւանքի մասին:
Եւ, այնուամենայնիւ, ինչո՞ւ եղաւ այնպէս, որ Վիեննայի խաղաղ բանակցութիւնների պարզ երկնքում ճայթեց Հայաստանի պաշտպանութեան նախարարի այս յայտարարութիւնը, որն, առնուազն, չի տեղաւորւում Փաշինեան-Ալիեւ նախընթաց շփումներից առաջացած տպաւորութիւնների մէջ: Մեր կարծիքով, Տօնոյեանի յայտարարութիւնն իր սուր ծայրով ուղղուած է ոչ թէ հայ-ազրպէյճանական բանակցային գործընթացի դէմ, այլ լաւագոյն պատասխանն էր Վիեննայի հանդիպումից առաջ ազրպէյճանական կողմից հնչած պատերազմական սպառնալիքների նոր ալիքին, եւ` տրամաբանական շարունակութիւնն այդ սպառնալիքներին Արցախի Հանրապետութեան ԱԳՆ կոշտ արձագանգի, որ Արցախի Հանրապետութիւնը պատրաստ է հակահարուած հասցնել հակառակորդի ցանկացած յարձակման:
aztagdaily.com/archives/433350
