02 ՅՈՒԼԻՍ 2019 –
Ֆրանսիայում հայտնաբերվել է 14-րդ դարի Կիլիկյան Հայաստանի բացառիկ պալատական ձեռագիր: SHANTNEWS.am-ըզրուցել է ձեռագիրն ուսումնասիրած Մոնպելյեի համալսարանի միջնադարյան պատմության և արվեստաբանության դոկտոր Էմմա Չուգասզյանի հետ, որը պատմել է բացառիկ նմուշի հայտնաբերման պատմությունը.
«Նախորդ տարի, երբ դեռ գտնվում էի Ֆրանսիայում՝ Մոնպելյեում, ինձ դիմեց ֆրանսիացի կոլեկցիոներ Գիյոմ Արալը, որն արդեն հայտնի է հայ արվեստասերներին, քանի որ մի քանի տարի առաջ Փարիզի Դրուոյի աճուրդի տանը վաճառվել էր իր հայ արվեստի մեծ հավաքածուն: Հենց այն ժամանակ իր անվան շուրջ աղմուկ էր բարձրացել, թե ինչպես է ձեռք բերել այդ ձեռագրերը, սակայն պետք է հասկանալ, որ ցեղասպանության տարիներից հետո բավականին ձեռագրեր մասնատվել են, իսկ դրանց էջերը հայտնվել են աշխարհի տարբեր երկրներում»:
Էմմա Չուգասզյանը նշեց, որ այդպիսի նմուշներից մեկը հենց այս ձեռագիրն է, որն ունի շքեղ մանրանկարներ: Ֆրանսիացի կոլեկցիոները դիմել էր Էմմա Չուգասզյանին, որպեսզի վերջինս ուսումնասիրի ձեռագիրը.
«Առաջին իսկ հայացքից պարզ դարձավ, որ սա Կիլիկյան պալատական ձեռագրի էջեր են: Այս էջերը հավանաբար ստեղծվել են 14-րդ դարի 20-30 ական թվականներին և պատկանում են հետռոսլինյան ժամանակաշրջանի կիլիկյան արվեստի դպրոցին: Դրանք կապվում են 2 կարևոր Կիլիկյան պալատական ձեռագրի հետ, որոնք գտնվում են Մատենադարանում՝ մեկը 1286թ. նկարազարդված Հեթում Բ-ի «Ճաշոցն» է, մյուսը՝ 1320թ. ավարտված «8 մանրանկարիչների ավետարանն»է»:
Էմմա Չուգասզյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ «8 մանրանկարիչների ավետարանի» շնորհիվ կարողացել է բացահայտել, որ հայտնաբերված ձեռագիրը պատկանում է Սարգիս Պիծակի աշակերտի գրչին, քանի որ նրա ոճն ու ձեռագիրը, որն ի հայտ է գալիս «8 մանրանկարիչների ավետարանում», համընկնում է նոր հայտնաբերված կտավի ձեռագրի հետ:
«Հայտնաբերված ձեռագրում պատկերված են տերունական տեսարաններ՝ Քրիստոսի վերջին զրույցը իր աշակերտների հետ, Քրիստոսի դատը քահանայապետերի առջև, և Երկրային Երուսաղեմը: Երկրային Երուսաղեմի մասով հետաքրքրական է, որ հորիզոնական լուսանցապատկերի տեսքով ներկայացված շենքերի մեջ տեսնում ենք Սողոմոն Արքային և իր կնոջը՝ Շեբա թագուհուն: Երուսաղեմի պատկերի մեջ տեսնում ենք նաև հայկական եկեղեցու երկու հստակ պատկեր, մինչդեռ այլ ձեռագրերում հայկական եկեղեցին միշտ սիմվոլիկ է պատկերված եղել: Այս պատկերով նկարիչը ցանկացել է շեշտել հայերի ներկայությունը Երուսաղեմում: Այս ձեռագրի էջերը բացառիկ են և նոր բացահայտում են հայագիտության բնագավառում»:
Բացառիկ ձեռագիրը շարունակում է մնալ Ֆրանսիայում և ներառված է Գիյոմ Արալի անձնական հավաքածուի մեջ:
Էմմա Չուգասզյանի ուսումնասիրությունն այս էջերի վերաբերյալ հրատարակվել է գիտական հոդվածի տեսքով, որին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հղումով:
shantnews.am/news/view/417796.html?
