08 նոյեմբեր 2015
ՌՈՒՍԹԱՄ ՐԱԶԱ
Ֆրանսայի Նափոլէոն կայսրը ֆրանսական բանակին մէջ կը ներառէր շարք մը օտարազգիներէ բաղկացած զօրախումբեր։ Անոնց շարքին էին նաեւ հայեր։ Ստորեւ 1986-ին հրատարակուած Արտաշէս Քարտաշեանի գիրքէն քաղուած Նափոլէոնի բանակին մաս կազմած հայ մեմլուքներու անունները: Մեմլուքները Օսմանեան կայսրութեան շրջանին, թուրքերու կողմէ բռնագրաւուած երկիրներու գերեվարուած եւ բռնի իսլամացուած ստրուկներ էին, որոնք կեդրոնացած էին Եգիպտոսի մէջ: Աբխազ, չերքէզ, թուրք, վրացի, հայ, յոյն եւ ղպտի ռազմունակ ստրուկներէ կազմուած եգիպտական մեմլուքներու զօրաբանակը ժամանակի ընթացքին վերածուեցաւ կանոնաւոր հեծելազօրի: Եգիպտոսի մէջ, Մեմլուքները 1250-1517 տիրացած են իշխանութեան: 1798-ի Յուլիս 21-ին, «Բուրգերու ճակատամարտ»ին, Նափոլէոն պարտութեան մատնեց եգիպտացիներու մեմլուքներու բանակը եւ գերի վերցուց բազմաթիւ մեմլուք զինուորականներ: Նափոլէոն գերեվարուած մեմլուքներէն կազմեց նոր զօրասիւն մը զայն անուանելով «Հանրապետութեան մեմլուքներ»ու զօրախումբը: Շատ մը հայ մեմլուքներ ծառայեցին Նափոլէոնի բանակին մէջ, որոնցմէ մեմլուք Ռուստամը պիտի դառնար Նափիլէոնի անձնական թիկնապահը:
Ստորեւ 1986-ին հրատարակուած Արտաշէս Քարտաշեանի գիրքէն քաղուած Նափոլէոնի բանակին մաս կազմած հայ մեմլուքներու մասին կարգ մը տեղեկութիւններ: Ուշագրաւ է, որ հայ մեմլուքներուն մէջ մեծ է թիւը ղարաբաղցիներուն:
ԱԶԱՐԻԱ ԿՐՏՍԵՐ
Ծնած է 24 Փետրուար 1787-ին, Ղարաբաղ։ 14 մարտ 1806-ին դարձած է աւագ լէգէոնական։ Մասնակցած է 1086-1809 երկարող արշաւներուն։ Մահացած է 24 Յունուար 1812-ին, Մելունի մէջ։
ԴԱՆԻԷԼ ՄԻՐԶԱ ԿՐՏՍԵՐ
Ծնած է 30 Մարտ 1784-ին, Շուշի։ Զաւակն է Յովհաննէսի եւ Ազիզի։ 14 Մարտ 1806-ին կը դառնայ լեգէոնական։ Մասնակցած է 1806-1815 երկարող արշաւներուն։ Կայսրէն օժիտ ստացած է։
ՀԱՅԱՍՏԱՆՑԻ ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ
Ծնած է 12 Սեպտեմբեր 1781-ին, Շուշի։ Զաւակն է Փիերի եւ Մարկրիթի։ 14 մարտ 1806-ին դարձած է լեգէոնական։ Մաթարիյէի ճակատամարտի ընթացքին ձախ զիստէն գեղարդի հարուած մը ստանալով վիրաւորուած է։ Օսթերլիցի ճակատամարտին ձախ ականջին մօտ գլուխէն փամփուշտ մը ստանալով վիրաւորուած է։ 29 Դեկտեմբեր 1808-ին, Պենավանթէի մէջ սուրի չորս հարուած ստանալով կը վիրաւորուի։ Մասնակցած է 1806-1811 երկարող արշաւներուն։ Մահացած է Մարսէյլի մէջ 1 Օգոստոս 1813-ին։
ՀԱՅԱՍՏԱՆԷՆ ԱՆՏՈՒՆԻ
Ծնած է 15 Մարտ 1781-ին, Շուշի։ 14 Մարտ 1805-ին դարձած է լեգէոնական։ 1806-1812 մասնակցած է արշաւներու։ 9 Դեկտեմբեր 1812-ին, Ռուսիայէն նահանջի ընթացքին կորսուած է։
ԱԶԱՐԻԱ ԵՐԷՑ
Ծնած է 15 Հոկտեմբեր 1782-ին, Թիֆլիս։ 16 Փետրուար 1807-ին դարձած է գնդապետ։ Մասնակցած է 1806-էն 1814 երկարող արշաւներուն։ Ծանրօրէն վիրաւորուած է։ Ապա 16 Մայիս 1815-ին վերադարձած է բանակ։5 Յուլիս 1815-ին, հիւանդ ըլլալով մնացած է Փարիզի մէջ։
ՄՈՒՍԹԱՖԱ ՊԱՂՏՈՒՆ
Ծնած է 2 Փետրուար 1777-ին Պաղտատ։ Հայ է։ Մասնակցած է 1806-էն 1813 երկարող արշաւներուն։ 27 Օգոստոս 1813-ին սպաննուած է Տրեստի մէջ։
ԱՆԹՈՒՆ ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ
Ծնած է 1 Փետրուար 1759-ին, Եաֆա։
ՄԵԾ ՀԱՅՔԷՆ ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ
Ծնած է 15 Յունուարին, Հայաստան։ Մահացած է Մելունի հիւանդանոցին մէջ։
ՓՈՔՐ ՀԱՅՔԷՆ ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ
Ծնած է Հայաստան 17 Մայիս 1782-ին։ Ձախ այտին վրայ սպի ունէր։ Մահացած է Մարսէյլ 15 Նոյեմբեր 1808-ին։
ԺԱՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍ
Ծնած է 18 Փետրուար 1786-ին, Հայաստան։ Յունական լեգէոնի անդամ։
ԺՈԶԵՖԼԻԽ ԱԼՄԱՆԵԱՆ ԿՐՏՍԵՐ
Ծնած է 1 Յունուար 1781-ին, Հայաստան։ Մահացած է 1 Փետրուար 1808-ին Մարսէյլի մէջ։
ՄԻՐԶԱ ԵՐԵՑ
Ծնած է 1 Հոկտեմբեր 1782-ին, Հայաստան։
ՀԱՅԱՍՏԱՆԷՆ ՊԱՂՏԱՍԱՐ
Ծնած է 22 Հոկտեմբեր 1775-ին, Հայաստան։ Մասնակցած է 1806-էն 1815 երկարող արշաւներէն։ Մահացած է 1 Նոյեմբեր 1815-ին։
ՓԵԹՐՈՒՍ
Ծնած է 27 Մարտ 1765-ին, Ուերաքեմ, Հայաստան։ Մասնակցած է 1806-1807 ի արշաւներուն։ 11 Մարտ 1808-ին անցած է Իտալիոյ փոխարքայ Էօժեն Նափոլէոնի անձնական ծառայութեան։
ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԿԻՐՊԱՆ
(Նախանձոտ Ժանը) ծնած է 1 Մայիս 1779-ին, Կեսարիա, Հայաստան։ Մահացած է 13 Յունուար 1807-ին Վարշաւիոյ մէջ։
ԺՈԶԵՖ ՍԵՐԱ
Ծնած է 17 Փետրուար 1790-ին (կամ 1791-ին)։ Զաւակն է Ժոզեֆի եւ Մարիի։ Մասնակցած է 1810-1812 երկարող արշաւներուն։ 16 Հոկտեմբեր 1812-ին գերեվարուած է Մոսկուայի մէջ։ 10 Յունուար 1815-ին բանտէն ազատ արձակուելով վերադարձած է Ֆրանսա։ Մասնակցած է 1815-ի արշաւին։ Մահացած է 4 Նոյեմբեր 1815-ին։
ՀԱՅԱՍՏԱՆԷՆ ԺՈԶԵՖ
Ծնած է 15 Փետրուար 1759-ին, Հայաստան։
ՌՈՒՍԹԱՄ ՐԱԶԱ
Ան Նափոլէոնի հռչակաւոր թիկնապահ մեմլուքն է։ Թիֆլիս ծնած հայ մըն է։ Զաւակն է Ռազա Յոնանի եւ Վարիի կամ Վարիայի։
ԹՈՄԱՍ
1790-ին Սալմաստ ծնած հայ մըն է։ Զաւակն է Լազարի եւ Մարիի։ Զինուորագրուած է 24 Փետրուար 1814-ին։ 1813-ին մեմլուքներու կողքին մասնակցած է արշաւին։ 18 Յուլիս 1814-ին (սխալմամբ) կարծուած է անյայտ կորած։ Վերազինուորագրուած է 2 Մայիս 1815-ին։ Բանակէն հանգստեան կոչուած է 1 Նոյեմբեր 1815-ին։
http://www.horizonweekly.ca/
