ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ – Կը Յաջողի՞ Արդեօք Դիւանագիտութիւնը – ԱՐԱՄ ՇԱՀՆԱԶԱՐԵԱՆ
28 ՕԳՈՍՏՈՍ 2019 – ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ – ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ:
ԱՐԱՄ ՇԱՀՆԱԶԱՐԵԱՆ
Իրանի ԱԳ նախարար Մոհամմետ Ճաւատ Զարիֆի անակնկալ ուղեւորութիւնը Պիարից, ամբողջովին ստուերեց ֆրանսական այս գողտրիկ բնակավայրում ընթացող G7-ի գագաթնաժողովի երկրորդ օրուայ քննարկումներն` ապացուցելով, որ Իրանը եւ Իրանի հետ կապուած իրադարձութիւնները «Մեծ եօթնեակ»-ի քննարկումների առանցքն են կազմում:
Զարիֆի այցը Պիարից, անշուշտ վկայում էր այն մասին, որ նախորդ 24 ժամուայ ընթացքում լուրջ քննարկումներ եւ իրադարձութիւններ էին տեղի ունեցել G7-ի գագաթնաժողովում, որոնց արդիւնքում էլ Իրանի արտաքին քաղաքական գերատեսչութեան ղեկավարը որոշել էր փոխել դէպի արեւելեան Ասիա իր ուղեւորութեան ծրագիրն ու շտապել Ֆրանսա, մանաւանդ եթէ հաշուի առնենք այն հանգամանքը, որ նա ընդամէնը մէկ օր առաջ էր եղել Փարիզում եւ լուրջ բանակցութիւններ էր անցկացրել Ֆրանսայի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոնի եւ ԱԳ նախարար Ժան Իվ Լը Տրիանի հետ:
Վերոնշեալ բանակցութիւններն, ի դէպ, ի յայտ բերեցին Իրանի վերաբերեալ արեւմտեան ճամբարում առկայ լուրջ հակասութիւններն ու դիրքորոշումների տարբերութիւնները: Սկզբում Ելիսէեան պալատի աղբիւրը Reuters-ին տեղեկացրեց, որ Իրանի վերաբերեալ G7-ի առաջնահերթութիւնները մնում են անփոփոխ. Իրանը պէտք չէ ստանայ միջուկային զէնք եւ պէտք է թուլացնի լարուածութիւնը Պարսից ծոցում: Ըստ աղբիւրի, նախագահ Մաքրոնը մանտաթ էր ստացել G7-ի անունից բանակցել եւ ուղերձներ յղել Թեհրանին` տեղի ունեցած քննարկումների հիման վրայ:
Այս տեղեկատուութեանը, սակայն, յաջորդեց նախագահ Տոնալտ Թրամփի յայտարարութիւնն այն մասին, որ Միացեալ Նահանգները սկզբունքօրէն դէմ չեն Իրանի հետ լարուածութիւնը թուալցնելուն ուղղուած Մաքրոնի նախաձեռնութեանը, սակայն Ուաշինկթընն Իրանի հարցով այլ ուղղութեամբ է շարժուելու: Թրամփի այս յայտարարութիւնից յետոյ Մաքրոնը պարզաբանեց, որ G7-ի առաջնորդներն իրեն պաշտօնական մանտաթ չեն տուել Իրանին ուղերձներ յղելու համար, յստակեցնելով, սակայն, որ կան նախաձեռնութիւններ, որոնք, այնուամենայնիւ, կը շարունակեն ձեռնարկուել Իրանի վերաբերեալ G7-ի առաջնահերթութիւններն իրականացնելու համար:
Մաքրոնի ակնարկը վերաբերում է հէնց իր նախաձեռնութեանը, որն առաջին փուլով ենթադրում է իրանեան նաւթի վաճառքի նկատմամբ սահմանուած պատժամիջոցների որոշակի հատուածի սառեցման դիմաց Իրանի կողմից միջուկային գործարքով սահմանուած իւրանիոմի հարստացման մակարդակը գերազանցելու որոշման սառեցումը:
Իսկ ինչ վերաբերում է Զարիֆի` պիարիցեան բանակցութիւններին, ապա տեղեկատուական արտահոսքը վկայում է այն մասին, որ Իրանը մերժել է Մաքրոնի առաջարկած նախագծի շրջանակում իր հրթիռային ծրագրի եւ տարածաշրջանային ազդեցութեան մասին բանակցութիւնները` միաժամանակ պահանջելով օրական առնուազն 700 հազար տակառ նաւթի վաճառքի երաշխաւորուած հնարաւորութիւն, եւ, բնականաբար, դրանից գոյացած գումարների անխոչընդոտ իւրացում:
Իրանի նման կարծր դիրքորոշումը տրամաբանական է: Պարզամտութիւն կը լինի կարծել, թէ Իրանը կարող է հրաժարուել ապագայ բանակցութիւններում իր գլխաւոր յաղթաթղթից եւ վստահելի յենման կէտից: Պատճառը պարզ է. տարածաշրջանային իրադարձութիւնների ընթացքն ու զարգացման տրամաբանութիւնը վկայում են այն մասին, որ գոնէ տեսանելի ապագայում Իրանն ունենալու է որոշակի առաւելութիւն, եւ խուսանաւելու առաւել մեծ հնարաւորութիւն, որն էլ պայմանաւորուած է Մերձաւոր Արեւելքում, արեւմտեան կողմի եւ նրա տարածաշրջանային դաշնակիցների թոյլ դիրքերով:
Այդուհանդերձ, Զարիֆի Պիարից կատարած ուղեւորութիւնը վկայում է այն մասին, որ թէ՛ Իրանը, թէ՛ արեւմտեան տէրութիւնները (բացառութեամբ Միացեալ Նահանգների) փորձում են օգտագործել դիւանագիտութեան ողջ ներուժն ու վերջին հնարաւորութիւնները` Միջուկային համապարփակ համաձայնագիրը փրկելու եւ առկայ լարուածութիւնը թօթափելու համար:
Առաջադրանք, որը թւում է չափազանց բարդ: Դիւանագիտութեանը կը յաջողուի՞ արդեօք լուծել գորդեան հանգոյցի վերածուած այս թնճուկը, թէ՞ ոչ. ցոյց կը տայ ժամանակը:
«Ալիք»
aztagdaily.com/archives/451600
