ԱՐԱՄ ՇԱՀՆԱԶԱՐԵԱՆ – Պոլթընի Հեռացումը. Պէ՞տք Է Արդեօք Նոր Շրջադարձ Ակնկալել Իրան-Միացեալ Նահանգներ Յարաբերութիւններում
16 ՍԵՊՏԵՄԲԵՐ 2019 – ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ – ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ:
ԱՐԱՄ ՇԱՀՆԱԶԱՐԵԱՆ
Թեհրան, «alikonline»-ի
պատասխանատու-խմբագիր
Միացեալ Նահանգներու նախագահ Տոնալտ Թրամփը պաշտօնից ազատեց ազգային անվտանգութեան հարցերով իր խորհրդական Ճոն Պոլթընին:
Որոշումը պայմանաւորուած էր այն հանգամանքով, որ նախագահ Թրամփը եւ կառավարութեան անդամներն արտաքին քաղաքականութեանը վերաբերող մի շարք առանցքային հարցերում լուրջ տարաձայնութիւններ ունէին Ճոն Պոլթընի հետ: Այդ տարաձայնութիւններն ակնյայտ էին այնպիսի թեմաներում, ինչպիսիք են` Իրանը, աֆղանական «Թալիբան»-ի հետ խաղաղութեան բանակցութիւնները, Հիւսիսային Քորէայի եւ Վենեզուելայի իշխանութիւնների հետ բանակցութիւնները:
Յիշեցնենք, որ Պոլթընն ԱՄՆ վարչակազմի արմատական ներկայացուցիչներից էր, որը վերոնշեալ բոլոր հարցերում, յատկապէս Իրանի հարցում աչքի էր ընկնում իր կարծր քաղաքականութեամբ:
Ճոն Պոլթընի հեռացումը կարեւորւում է յատկապէս Իրան-ԱՄՆ լարուածութեան խորապատկերին, որը որոշիչ ազդեցութիւն ունի Մերձաւոր Արեւելքի քաղաքական իրադարձութիւններում եւ անվտանգային մթնոլորտի ձեւաւորման հարցում:
Պոլթընի հեռացումը ծանրագոյն հարուած է Իրանի ԱԳ նախարար Մոհամետ Ճաւատ Զարիֆի հանրահռչակ #B_Team-ի (Պոլթըն, Նեթանիահու, պըն Սալման, պըն Զայետ) համար, որի առանցքը, ոգին ու շաղախը համարւում էր հէնց Պոլթընը:
Նրա հեռացման արդիւնքում կարող է ամբողջովին կազմաքանդուել #B_Team-ը, որի պատերն արդէն որոշակի ճաքեր են տուել Եմէնի հարցով Սէուտական Արաբիայի եւ Արաբական Միացեալ Էմիրութիւնների միջեւ ի յայտ եկած հակասութեան արդիւնքում:
Պոլթընի հեռացումը բացասականօրէն է ազդել նաեւ Իսրայէլի վարչապետ Պենիամին Նեթանիահուի` Սպիտակ տանը հակաիրանական լոպիստական գործողութիւններ իրականացնելու հնարաւորութեան վրայ:
Թէեւ Միացեալ Նահանգներ գործող վարչակազմի բոլոր ներկայացուցիչներն, այդ թւում` նախագահ Թրամփը աչքի են ընկնում իրենց ընդգծուած իսրայէլամէտ դիրքորոշումներով, այդուհանդերձ, գաղտնիք չէ, որ Սպիտակ տանը Նեթանիահուի մերձաւորագոյն դաշնակիցը համարւում էր հէնց Պոլթընը, որը կիսում եւ պաշտպանում էր Իրանի վերաբերեալ Իսրայէլի վարչապետի բոլոր տեսակէտները եւ առաջարկները:
Յիշեցման կարգով. Նեթանիահուն միջազգային ասպարէզում համարւում է Իրանի նկատմամբ առաւելագոյն ճնշման, իսկ անհրաժեշտութեան դէպքում` նաեւ ռազմական գործողութեան գաղափարի ամենաշխուժ պաշտպանողը, իսկ Սպիտակ տանն այս գաղափարի հիմնական կրողն ու պաշտպանը համարւում էր Պոլթընը:
Ազգային անվտանգութեան հարցերով Միացեալ Նահանգների նախագահի խորհրդականի պաշտօնից Ճոն Պոլթընի հեռացումը վկայում է այն մասին, որ Միացեալ Նահանգների` Իրանի նկատմամբ առաւելագոյն ճնշման մարտավարութիւնը սպառել է իր բոլոր հնարաւորութիւնները, եւ որ` Ուաշինկթըն որոշել է որոշակի սրբագրումներ մտցնել Իրանի վերաբերեալ իր մարտավարութիւնում:
Եւ հէնց սա էլ կողմերի միջեւ առկայ խնդիրները բանակցութիւնների միջոցով մասնակիօրէն լուծելու հնարաւորութեան մասին, որոշակի լաւատեսութեան առիթ է տալիս:
Լաւատեսութիւն, որին պէտք է վերաբերուել խիստ զգուշաւորութեամբ եւ որոշակի վերապահումով:
Չմոռանանք, որ արձագանգելով Պոլթընի հեռացման փաստին` պաշտօնական Թեհրանը շտապել է յայտարարել, որ դա չի կարող նպաստել կողմերի միջեւ հնարաւոր բանակցութեան կայացմանը, քանի դեռ Միացեալ Նահանգներ չեն հրաժարուել Իրանի նկատմամբ առաւելագոյն ճնշման քաղաքականութիւնից:
Բացի դա` Իրանն արդէն յայտարարել է, որ Միացեալ Նահագնների հետ կը բանակցի միայն «5+1» ձեւաչափով եւ բացառապէս` Միջուկային գործարքի թեմայով, մինչդեռ Սպիտակ տանն ակնկալում են նախագահներ Ռոհանիի եւ Թրամփի դէմ առ դէմ հանդիպումը, որի ընթացքում, Միջուկային համաձայնագրից բացի, կը քննարկուեն նաեւ Իրանի հրթիռային ծրագիրն ու տարծաշրջանային ազդեցութեան հարցերը: Հարցեր, որոնք կարմիր գիծ են համարւում Թեհրանի համար:
Այնպէս որ, թէեւ որոշակի լաւատեսութեան առիթ այնուամենայնիւ կայ, այդուհանդերձ, դեռեւս վաղ է ոգեւորւել Իրան-Միացեալ Նահանգներ բանակցութիւնների եւ դրանց արդիւնքում առկայ խնդիրների կարգաւորման հեռանկարով:
Յ. Գ.- Ճոն Պոլթընի հեռացումը բխում է ռազմավարականի ձգտող հայ-իրանական յարաբերութիւնների անմիջական շահերից:
Երեւանեան այցի ընթացքում Ճոն Պոլթընը Հայաստանի իշխանութիւնների առջեւ յստակ պահանջ էր դրել միանալու Միացեալ Նահանգներ հակաիրանական տարածաշրջանային նախագծերին, որը կարող էր աղէտալի հետեւանքներ ունենալ Հայաստանի անվտանգային մթնոլորտի համար:
aztagdaily.com/archives/458060
