14 նոյեմբեր 2015
Լրատւամիջոցները կը խօսին Ահմէտ Տաւութողլուի ցաւակցութիւններուն մասին ի պատասխան Փարիզի վերջին ոճրարարքներուն։ Թուրքիոյ վարչապետը, առանց այլևայլի, կը փութայ միանալու քաղաքակիրթ աշխարհի բոլոր պետերուն դատապարտելով Փարիզի եղեռնագործութիւնը…Զուգադիպաբար նաև այսօր Թուրքիա կոչուած է ըլլալու հաւաքավայրը G-20-ի գագաթաժողովին (կենսոլորտի պահպանութեան գծով), որուն անձամբ պիտի մասնակցի Նախ. Օպամա այլ պետերու կողքին
։
ՊԷտք չէ զարմանալ, որ այս առթիւ Անթալիոյ իրենց ժողովավայրէն Փարիզի բռնարարքները դատապարտող ուժեղ բանաձև մը հրապարակեն աշխարհի մեծերը ձրի բեմ հայթայթելով նաև Էրտողանի քարոզչական մեքենային և ինքնաբերաբար անպարտ արձակելով Թուրքիան աշխարհի կեանքը ալեկոծող իսլամ ծայրայեղականութեան և յատկապէս «Իսլամական Պետութիւն» անունին տակ գործող համաշխարհային ոճրագործութեան հարցին մէջ։
Նախագահ Հոլլանտի բնորոշմամբ՝ այն ինչ, որ երէկ տեղի ունեցաւ Փարիզի մէջ ուրիշ բան չէր եթէ ոչ՝ «պատերազմական արա՛րք» մը Ֆրանսայի և առհասարակ քաղաքակիրթ աշխարհին դէմ։ Անառարկելի ախտաճանաչու՛մ մը՝ որ յղի է ծանրակշիռ հետևութիւններով։ Եւ անշուշտ պէտք է հարց տալ առաջին հերթին, թէ ո՞վ է իսկական հեղինակը այդ պատերազմական արարքին։
Առայժմ բոլորին աչքերը ուղղուած են ISIS-ի դէմ։ Անոնք բացառաբար ուղղուած են ոճրային մեքենայի՛ն դէմ ՝ նկատի առնելով մասնաւորապէս այս վերջինի յայտարարութիւնը ոճրային գործողութիւններուն տէր կանգնելու։ Հարց պէտք է տալ սակայն, թէ ո՞վ է բուն մեքենավարը այս մեքենային ետին։ Ո՞վ է այս մեքենան յղացողը, զայն ստեղծողը, զայն կառուցողը, զայն պարենաւորողը, զայն հովանաւորողը և իսկապէս զայն շարժման մէջ դնողը և անոր ճամբայ հայթայթողը դէպի քաղաքակրթական ոստաններ։
Պէտք չէ մոռացութեան տալ, որ Արևմտեան Զինակցութեան կառոյցին մէջ «Իսլամական Պետութիւն» կոչուող ոճրային մեքենային միակ իրողական դաշնակիցը Թուրքիան է (Տաւութողլուի շնական ցաւակցութիւններով հանդերձ)։ Արևմուտքի ղեկավարութիւնը (և անշուշտ Ֆրանսուա Հոլլանտ) մեղաւոր է Թուրքիա-ISIS յանցագործ համագործակցութեան վրայ աչք գոցած ըլլալուն համար։ Առանց այդ յենարանին՝ ISIS չէր կրնար կուտակել իր ներկայ ուժն ու կարողականութիւնը։ Թուրքիոյ միջոցով է, որ — և յատկապէս Էրտողանի մարդոց շահակցութեամբ — ISIS իր յափշտակած սուրիական և իրաքեան քարիւղը կը վերածէ դրամի և զէնքի (անշուշտ մեծ տոկոս մը շնորհելով Էրտողանի հաստատութեան)։ ISIS նաև կը ծառայէ որպէս Թուրքիոյ վարձկանը տարածաշրջանին մէջ։ Թուրքիոյ բնական դաշնակի՛ցը՝ Հիւսիսային Սուրիոյ և Հիւսիսային Իրաքի քրիստոնէական բոյները բնաջնջելու և քրտական ուժը լուծարելու։ Եւ մենք այս երևոյթի սկզբնակէտին վրայ կը գտնուինք տակաւին…
Ինչպէս գրած եմ ամիսներ առաջ, Հայաստան և Սփիւռք պէտք է այս երևոյթը մեծապէս լուրջի առնեն։ Դեռ այն օրերուն, երբ կը կարծուէր, որ ISIS ուղիղ վտանգ մը չէ Հայաստանի համար (և ես կը պնդէի հակառակը), ISIS-ի գործակալները կը գտնուէին Անքարա և Բաքու: ISIS այն դժոխային մեքենան է, որ կու գայ աւելնալու Թուրքիոյ և Ազրպէյճանի զինարաններուն. այն ահաբեկչական ու՛ժը՝ որուն համար Թուրքիա և Ազրպէյճան ցարդ պատասխանատւութեան չեն կանչուած և որ ինքնաբերաբար կը վտանգէ Կովկասեան Տարածաշրջանի արդէն իսկ անկայուն բեմը։
Արևմուտք և Ռուսաստան միասնաբա՛ր կը դիմագրաւեն այս մեծ մարտահրաւէրը և այս իրականութենէն չեն կրնար խուսափիլ։ Միաժամանակ պէտք է յստակ ըլլայ, որ Արևմուտք և Ռուսաստան ի վեճակի չեն այս մեծ սպառնալիքը յաջողապէս դիմագրաւելու, եթէ վճռականօրէն հաշուի չնստին Թուրքիոյ և Ազրպէյճանի հետ։ Եթէ մեքենավարը չքաշեն դատի։ Եւ եթէ տարածաշրջանը իսկապէս չվնասազերծեն քանդելով «մեքենան և մարդը» (man-machine) ընդգրկող ամբողջ համակարգը։ Այս արմատական լուծման անյետաձգելի կարիքը ունին այսօր ոչ միայն գերտէրութիւնները՝ իրե՛նք, այլև տարածաշրջանի բոլոր ժողովուրդները, ներառեալ՝ Թուրքիոյ և Ազրպէյճանի։
Կարօ Արմենեան
http://www.horizonweekly.ca/
