«Ժամանակն է, որ աշխարհի մշակութային քարտէզում հայկական քաղաքակրթական ներդրման չափերը եւ կշիռը յստակեցուեն»
– ՀՀ մշակոյթի, գիտութեան, կրթութեան եւ սպորտի փոխ-նախարար
Հարցազրոյց
«ԼՐԱԳԻՐ».- Տիկին Թուխիկեան, որո՞նք են մշակութային գերակայ ուղղութիւնները Հայաստանի համար:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈԻԽԻԿԵԱՆ.- Նախ՝ անշո՛ւշտ, մշակութային ժառանգութեան անվնաս պահպանմանն ուղղուած ժամանակակից մեթոդների եւ համալիր ծրագրերի իրականացումը: Շատ կարեւոր է մշակութային եւ յարակից ոլորտների օրէնսդրական դաշտի շուտափոյթ համապատասխանեցումը ժամանակակից պահանջներին, ոլորտում համընդհանուր ներառականութեան ապահովումը, մշակոյթի եւ արուեստների հաւասարաչափ հասանելիութեամբ:
Հրատապ անհրաժեշտութիւն կայ համացանցում հայկական մշակութային առատ բովանդակութեան բազմալեզու եւ ճշգրիտ ներկայացման: Ժամանակն է, որ աշխարհի մշակութային քարտէզում հայկական քաղաքակրթական ներդրման չափերը եւ կշիռը յստակեցուեն: Սա կարեւոր է նախ՝ մեր ազգային գիտակցուած, բովանդակային ինքնագնահատականի բարձրացման, ապա եւ միջազգային ասպարէզում Հայաստանի մասին պատկերացումների դրականօրէն վերախմբագրման առումով: Տաղանդների բացայայտումը եւ նրանց առաջխաղացումը պետական առաջնահերթութիւն է, ինչպէս եւ գիտելիքահենք, ստեղծարար, փորձարար-նորարարական գաղափարների խթանումը:
Սփիւռք-Հայաստան մշակութային կապի արդիականացումը եւ վերաիմաստաւորումը, մշակութային լայն համերաշխութեան հաստատումն աշխարհասփիւռ հայութեան ներսում եւս օրակարգային հարց է: Ինչպէս նաեւ երկու գրական հայերէնների անխաթարութեան պահպանումը եւ անվտանգութիւնը:
Արեւմտահայերէնի՝ վտանգուած լեզու լինելու (UNESCO) փաստի կապակցութեամբ, միջնաժամկէտ եւ երկարաժամկէտ քայլերի իրականացումը: Գրաւոր հայերէնի կանոնակարգումը:
Մշակութային բազմազանութեան, ենթամշակոյթների, Հայաստանի ազգային համայնքերի մշակոյթների միջեւ փոխադարձ կապի խրախուսումը: Ստեղծարար արդիւնաբերութեան՝ ՀՆԱի վրայ շօշափելի ազդեցութեան հասնելը:
Մշակութային կրթութեան միջոցով կաղապարուած, կարծրատիպային մտածողութեան վերափոխումը ազատ մտածողութեան: Թարգմանիչների դպրոցի կայացմանն ուղղուած ձեռնարկները՝ հայ գրականութիւնը օտար լեզուներով ուղիղ թարգմանութեամբ համաշխարհային ընթերցողին ծանօթացնելու նպատակով: Այս եւ այլ քայլերի արդիւնքում պատասխանատու քաղաքացու կերտումը, ինչպէս նաեւ մշակոյթի դիտարկում, որպէս Հայաստանի բրենդինգի ( մակնիշացման-Խմբ.) աներկբայ հիմք:
«ԼՐԱԳԻՐ».- Ի՞նչ ազդեցութիւն կարող են ունենալ ժամանակակից համաշխարհային գործընթացները մշակոյթի ոլորտում:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈԻԽԻԿԵԱՆ.- Համաշխարհայնացումը մշակոյթների համար ստեղծել է նոր իրավիճակներ եւ հասկացութիւնների նոր արժեւորում՝ յատկապէս մտաւոր սեփականութեան եւ մշակոյթի տնտեսականացման, տեխնոլոգիական նորամուծութիւնների, ինչպէս նաեւ ստեղծել է հասարակութիւնների որոշ շերտերի համար անբարենպաստ պայմաններ մշակոյթի, արուեստների հասանելիութեան առումով:
Հայաստանի պարագային իրավիճակը հետեւեալն է: Մի կողմից ունենալով մշակութային հնագոյն աւանդոյթներ եւ բարձր արուեստ, քաղաքակրթական ահռելի ներդրում համաշխարհային մշակոյթի մէջ, միեւնոյն ժամանակ ունենք մշակութային հասանելիութեան ոչ բաւարար աստիճան, քաղաքային միջավայրերից դուրս՝ հիմնականում մշակութային անհամարժէք դաշտ:
Իսկ որտեղ կայ դատարկութիւն, վտանգը անորակ, կեղծ «մշակոյթով» յագենալու մեծ է: Ընտրութեան հնարաւորութեան բացակայութեան պայմաններում հասարակութեան որոշակի շերտերի համակրանքն ուղղւում է հակամշակոյթին:
«ԼՐԱԳԻՐ».- Ինչպէ՞ս կը բնութագրէք մշակոյթը։
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈԻԽԻԿԵԱՆ.- Մշակոյթն ինքնութեան հիմնասիւնն է: Միեւնոյն ժամանակ, ազգային բացառիկ տեսակի եւ համամարդկային արժէքների հետ փոխհաղորդակցութեան միջոց է: Մշակոյթն այն ամէնն է, ինչի միջոցով տեղի է ունենում անհատի, ընտանիքի, խմբի, էթնիկական միաւորի եւ հասարակութեան ինքնարտայայտումը:
Մշակոյթի բնորոշման դիապազոնը ( տարողութիւնը-Խմբ.) շատ լայն է՝ լեզուից մինչեւ բարեվարքութիւն, մարմնակրթութիւնից մինչեւ աւանդոյթներ եւ ծէսեր, նիւթական եւ ոչ նիւթական ժառանգութիւն, հասարակական, ընտանեկան, ազգակցական յարաբերութիւններից մինչ պրոֆեսիոնալ ստեղծագործութիւն՝ գրականութիւն, երաժշտութիւն, կերպարուեստ, զարդարուեստ, ճարտարապետութիւն, թատրոն եւ այլն:
«ԼՐԱԳԻՐ».- Ո՞րն է մշակոյթի եւ հակամշակոյթի պայքարում մշակոյթի յաղթանակի կարեւորութիւնը:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈԻԽԻԿԵԱՆ.- Երկուսն էլ ազդեցութիւն ունեն անհատների, համայնքների եւ երկրի վրայ: Մշակոյթը բարենպաստ ազդեցութիւն է ունենում ինքնութեան պահպանման, հասարակութեան սոցիալ-հոգեբանութեան եւ երկրի բարօրութեան եւ կայուն զարգացման վրայ: Մշակոյթը կառուցողական է, արարում է, իսկ հակամշակոյթը բնականաբար այս ամէնի հակոտնեան է: Շատ կարեւոր է, որպէսզի ժամանակների փոփոխութիւնից, արժէքների փոխակերպումներից սովորաբար ներազդուող մշակոյթն անխուսափելի մարտահրաւէրները վերածի հնարաւորութեան: Սա, իհարկէ, պէտք է լինի մշակութային քաղաքականութեան մաս:
ԼՐԱԳԻՐ».- Նշեցիք անհամաչափութիւնը քաղաքային եւ գիւղական միջավայրերի պարագայում: Ի՞նչ լուծումներ էք տեսնում ներդաշնակեցման համար:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈԻԽԻԿԵԱՆ.- Շատ կարեւոր է յատկապէս գիւղական բնակավայրերի մշակոյթի տների վերագործարկումը թէ՛ ֆիզիկական եւ թէ բովանդակային առումով: Համայնքային կեանքը պէտք է կառուցուի մշակոյթի շուրջ: Գրադարան, արուեստների եւ արհեստների ուսուցում, հանդիսութիւնների իրականացում, հայրենիքի ճանաչմանն ուղղուած քայլեր, տեղի բնակիչների ստեղծարարութեան եւ նախաձեռնողականութեան խրախուսում: Չափազանց կարեւոր է տօնահանդէսների մշակոյթի ձեւաւորումը թէ՛ քաղաքային, թէ՛ գիւղական համայնքներում:
Դրանք ոչ միայն ժառանգութեան պահպանման եւ փոխանցման հրաշալի միջոց են, այլեւ հոգեբանական մթնոլորտի մաքրման եւ հասարակութեան ուրախ տրամադրութեան աղբիւր: Մշակոյթի դրականութեան ուժը ամբողջութեամբ պէտք է օգտագործել բոլոր հարթակներում՝ ինչպէս ներքին կեանքի կազմակերպման, այնպէս էլ արտաքին յարաբերութիւններում:
«ԼՐԱԳԻՐ».- Ի՞նչ նկատի ունէք արտաքին յարաբերութիւններ ասելով:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈԻԽԻԿԵԱՆ.- Նկատի ունեմ փափուկ ուժի մշակութային բաղադրիչը: Մշակութային դիւանագիտութիւնը հանրային դիւանգիտութեան կարեւորագոյն բաղադրիչն է: Մշակոյթը խաղաղութեան եւ կայունութեան հաստատման, համաշխարհային հանրութեան կարծիքի ձեւաւորման եւ միջազգային յարաբերութիւնների վրայ նպաստաւոր ներազդման միջոց է:
Աղբիւր՝ Lragir.am
azadkhosk.com/hartsazerouyts9701.html
