Հայաստանի պատմություն – Բագրատունիների դինաստիա – Հայաստանի պատմությունը եզակի համաշխարհային գանձ է
Հայաստանի պատմություն. Բագրատունիների դինաստիա:
Շաբաթ, 28 դեկտեմբերի, 2019 թ
Հայաստանի պատմությունը եզակի համաշխարհային գանձարան է, որը լի է մեծ քաղաքակրթությունների տարեգրություններով, լեգենդար մարդկանց կենսագրություններով, դրամատիկ պահերով, որոնք կապված են քրիստոնեության ձևավորման փուլերի հետ: Շատ անգամներ Հայաստանը տառապում էր նվաճողների օտարերկրյա ներխուժումներով, քան մեկից ավելի անգամ թվում էր, թե Հայաստանի հենց այդ անունն է ջնջվել քարտեզից: Բայց հայ ժողովուրդը գոյատևեց ՝ դժվարին պայքարում պաշտպանելով իր գոյությունը:
Բագրատունիների տոհմի սկիզբը `Հայաստանի անկախության վերականգնումը
9-րդ դարի վերջին Արաբական խալիֆայության դարաշրջանը մոտենում էր ավարտին: Թուլացած արաբական իշխանությունը կորցնում էր իր ամբողջականությունն ու ուժը: Դրանից օգտվեցին Հայաստանի հայրենասիրական ուժերը:
Արաբական ուժերն այլևս չկարողացան ճնշել ազգային-ազատագրական պայքարը, և 855 թվականից հայ նախահայր Աշոտ Բագրատունին նշանակվեց Հայաստանի Խալիֆայի նահանգապետ: Նա անցկացրեց մի շարք միջոցառումներ, որոնք նախատեսված էին երկրի տնտեսության և քաղաքական միասնության ամրապնդման համար: Արքայազն Բագրատունին շատ հարգված էր ինչպես ժողովրդի մեջ, այնպես էլ ազնվական ընտանիքների շրջանում: 869 թ.-ին հայկական նախավարժանքների ընդհանուր ժողովում առաջարկվեց վերականգնել թագավորական իշխանությունը Հայաստանում և արքայազն Բագրատունին նշանակել թագավոր: Համագումարը դիմում է հղել Խալիֆաթի մայրաքաղաքին `հայոց թագավորին ճանաչելու խնդրանքով: Եվ միայն տասնվեց տարի անց, երբ Խալիֆը գիտակցեց, որ հնարավոր չէ վերականգնել լիակատար վերահսկողությունը Հայաստանի վրա, նա հաստատեց հայկական միապետության վերականգնումը:
885-ին թագադրվեց Աշոտ Բագրատունու I թագավորը ՝ հիմնելով Բագրատունիների դինաստիան, որի թագավորները ղեկավարում էին Հայաստանը 885-ից մինչև 1045 թվականները: Ի նշան խալիֆայի ՝ նա Բագրատունի թագավորին ուղարկեց թագավորական թագ և թագավորական հագուստ: Նաև Ծարի պսակը նրան ուղարկեց Բյուզանդիայի կայսր Վասիլի Առաջինը, որի մեջ հայկական արյուն կար: Այսպիսով, Հայոց Թագավորությունը ճանաչվեց այդ ժամանակաշրջանի Մերձավոր Արևելքի երկու խոշոր տերությունների կողմից:
Թագավոր Աշոտ I- ը ղեկավարում էր միապետին ՝ 885-ից մինչև 890 տարի: Նա հայտնի դարձավ որպես ականավոր քաղաքական գործիչ: Դինաստիկ ամուսնությունների միջոցով նա կարողացավ միավորել հայկական իշխանությունների մեծ մասը, և նույնիսկ երկրի որոշ շրջաններ, որոնք պատկանել են արաբական կայսրերին, մեկ պետության: Նա նաև Բյուզանդիայի հետ կնքեց խաղաղության պայմանագիր ՝ այս նպատակով մեկնելով Կոստանդնուպոլիս: Աշոտ Բագրատունի I- ը մահացավ տան ճանապարհին:
Աշոտ I- ի մահից հետո գահը անցավ որդուն `Սմբատին: Arար Սմբատ I- ը թագավորում էր 890-ից 914 թվականներին և շարունակում էր Հայաստանը հզորացնելու և միավորելու քաղաքականությունը: Նա նոր պայմանագիր կնքեց Բյուզանդիայի հետ ՝ 893 թվականին մեկնելով Կոստանդնուպոլիս: Այնուամենայնիվ, հայկական թագավորության զորության ուժեղացումը հարուցեց հարևան որոշ կայսրերի դժգոհությունը, իսկ ոմանք էլ ցանկացան հայկական նախիջևանների լիակատար անկախություն: Յուսուֆը ՝ Ատրոպաթենայի էմիրը, բազմիցս ներխուժել է Հայաստան, բայց հայկական զորքերը հասցրել են ամեն անգամ հաղթել նրան: Այնուհետև Յուսուֆը օգտվեց Վասպուրականի շրջանի նահանգապետ-Նահարար Գագիկ Արծրունու դժգոհությունից: Աբար խալիֆան նույնպես դժգոհ էր հայ թագավորների ամրապնդումից և, հետևաբար, կանաչ լույս տվեց Հայաստանի նոր թագավորի կողմից Արծրունու թագադրմանը: Արծրունուն իրավունք ստացավ հավաքել հարկերը հայկական հողերից: Շուտով Յուսուֆի և Արծրունու միավորված ուժերը ներխուժեցին Բագրատունիների թագավորների ունեցվածքը: Չկարողանալով ուժով հաղթել, Յուսուֆը նրան խորամանկությամբ գայթակղեց Սմբատին, այնուհետև նրան մահապատժի ենթարկեց և մարմինը խաչեց Դվինա ամրոցի պատին: Ագրեսոր ուժերը թալանեցին Հայաստանը, որը կրկին կանգնած էր անկախությունը կորցնելու վտանգի առջև:
Հայաստանի անկախության համար պայքարը վարում էր Սմբատուի որդին `areարևիչ Աշոտը: Իր տրամադրության տակ ունենալով փոքր ուժեր, նա կարողացավ հաղթանակներ հասցնել վերադաս թշնամու ուժերի նկատմամբ: Այսպիսով, 921-ին Սևանա լճի մարտում նա հաղթեց արաբների մեծ բանակին: Միևնույն ժամանակ, Գևորգ Մարզպետունին, հավատարիմ Աշոտին, Նահարին, իր փոքր բանակով հաղթեց արաբական բանակին: Իր հաղթանակների համար Աշոտը ստացել է «Աշոտ Երկաթ» մականունը, այսինքն ՝ Աշոտ Երկաթ: Տեսնելով, որ արաբական զորքերը քանդում են երկիրը, շատ նահարներ աջակցում էին թագավորի զորությանը: Աշոտ Երկատը այցելեց նաև Կոստանդնուպոլիս, որտեղ դաշինք կնքեց Բյուզանդիայի հետ Խալիֆայության դեմ: Իրադարձությունների այս շրջադարձից անհանգստանալով ՝ խալիֆան Աշոտ Էրքաթին ճանաչեց թագավոր: 922-ին նա Աշոտին նվիրեց թագավորական թագով և նրան շնորհեց «Թագավորների թագավոր» տիտղոսը – ինչը նշանակում էր, որ այսուհետ Աշոտը Հայաստանի ինքնիշխան կառավարիչ է, և հայկական հողի բոլոր մյուս Նախահարներն ու էմիրները պետք է հնազանդվեն նրան:
Այսպիսով, հաստատվեց Բագրատունիների տոհմի հեղինակությունը:
ORIGINE SOURCES-/2019/12/28/история-армении-династия-багратуни/
