TC Sinem – Siirt’in Bilinmeyen Ermeni Tarihi – Siirt’in Bilinmeyen Ermeni Tarihi
Siirt’in Bilinmeyen Ermeni Tarihi
Dec 26, 2015
Siirt adı bazı kaynaklarda “Seert” (üç yer) olarak geçmektedir. Kentin birkaç tepe üzerine kurulmasından dolayı bu adın verildiği tahmin edilmektedir. Siirt’in adı bazı kaynaklarda Tiğrakert olarak geçmektedir. Her ne kadar Sami kökenli olduğu söylense de Ermenice Tiğrakert’in halk ağzında sırasıyla Sigrakert, Sigirt ve sonunda Siirt’e dönüşmüş olabileceği de düşünülmektedir. Siirt’te18. yüzyılda, 5.600 Ermeni hane bulunmaktaydı. 1800–1830 yılları arasında 17.000 nüfusun 10.000’i Ermeni idi. 1830–1850 yılları arasında 15.000 nüfusun 6.000’i Ermeni iken, 1914 yılında burada yaşayan 7.442 kişiden 3.320’si Kürt, 4.032’si Ermeni idi. Diğerleri Türk, Arap ve Süryani idi. Siirt’te Ermenilerin, Surp Tateos-Partoğimeos Apostolik Kilisesi, bir Katolik ve bir de Protestan Kilisesi vardı. Piskoposluğun merkezi ise Surp Hagop Manastırı’ydı. Vilayetin 146 yerleşim birimine dağılmış Ermenilerin, 45 kilise, 3 Manastır ve 22 okulu bulunmaktaydı.
Siirt civarında Süryani ve Ermenilerin ortak bir mabedi idi Mor Yakup Kilisesi. Bir tarafı kilise, bir tarafı manastır olarak kullanılmıştı. Mor Yakup Kilisesine yöre halkı Kürtçe’nin de etkisiyle “Mîr Yakup” adını vermişti.
Siirt’e bağlı Eruh’un eski ismi Bohtan’dı. PKK’nın Doğu Anadolu’yu kendine göre böldüğü sözde eyaletlerden birisi olan Botan’ın adı, Ermenicedir. Eruh Şehri de bölgede çok önemli bir Ermeni yerleşim merkezidir. Fransız araştımacı seyyah Cuinet’e göre, Eruh’ta 1890’larda 5.113 Ermeni vardı. 1914’te Patrikhane istatistiklerine göre ise 3.393 kişi bulunmaktaydı. 20 kırsal yerleşim birimine dağılmış olan Ermenilerin 4 kilisesi ve 2 okulu bulunmaktaydı. Kazanın yönetim merkezi Eruh, Ermenilerin en yoğun olduğu yerdi. Burada 2.412 Ermeni’ye karşılık sadece 12 Kürt ailesi yaşamaktaydı.
Günümüzde, Siirt’te kendini Müslüman Arap ve Kürt kimliğinde göstererek yaşayan Ermeni, Süryani ve Nasturiler’in sayısı bir hayli fazladır. Siirt’te birçok Arap ve Kürt kökenlinin annelerinin ve ninelerinin Ermeni kökenli olduğunun söylenmesi bu yüzdendir. Bu durum sadece Siirt’te görülmez. Türkiye’de Araplaşan binlerce Ermeni Hatay, Urfa, Mardin gibi yerlerde de Arap kimliği içine gizlendiler. Bugün Arapça konuşan bu topluluklar kendilerini Arap olarak lanse etmektedir. Hatay’da 1.100, Siirt’te 1.200, Mardin’de 1.500 Kripto Ermeni aile kendisini Arap olarak göstermektedir. Muş, Sason, Kahramanmaraş, Gaziantep illerinde de çok sayıda kendini Arap olarak gösteren Ermeni yaşamaktadır. Emine Erdoğan’ın ailesi de Siirt’te kendilerini Arap olarak tanıtmaktadır. Siirt tarihte Ermeni Bagratunilerin önemli şehirlerinden biri olmuştur. Emine Erdoğan’ın ailesi olan Gülbaran ailesinde Lut, Şuayb, Nili ve Nasra gibi İbrani kökenli çok sayıda isim bulunmaktadır. Bu isimler Ermeni Bagratunilerin ve Nasturilerin kullandığı isimlerdendir. 19.yüzyılın ilk yarısında Siirt’i ziyaret eden Avrupalı misyoner ajanların notlarında, Siirt merkez nüfusunun üçte birinin Müslüman, üçte ikisinin de Gayri Müslim (Ermeni, Keldani, Süryani, Nasturi ve Yahudi) olduğu ve tüm halkların beraberce sorunsuz yaşadığı yazılıdır
medium.com/@TC_sinem_/siirt-in-bilinmeyen-ermeni-tarihi-962662f0119b
