«Իրաւունքի Հիմնարար Սկզբունքներից Մէկն Այն Է, Որ Ոչ Ոք Չի Կարող Իր Գործով Դատաւոր Հանդէս Գալ»
14 ՓԵՏՐՈՒԱՐ 2020 – ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆ – ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ – ԻՐԱՒԱԿԱՆ:
«Ասպարէզ»ի երէկուան թիւին առաջին էջով հրապարակած էինք ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմինին յայտարարութիւնը՝ յառաջիկայ 5 Ապրիլին, Հայաստանի մէջ տեղի ունենալիք ժողովրդային հանրաքուէին վերաբերեալ: Հանրաքուէին նպատակն է՝ կատարել սահմանադրական փոփոխութիւններ, որոնք հիմնականին մէջ կ՛առաջադրեն կրճատել ներկայ Սահմանադրական դատարանի անդամներուն պաշտօնավարման ժամկէտները: Այս կապակցութեամբ, Գերագոյն մարմինի յայտարարութիւնը կոչ կ՛ընէ ժողովուրդին՝ անտեսելու եւ չմասնակցելու այս հանրաքուէին:
Այնպէս կ՛երեւի, որ մինչեւ 5 Ապրիլ, սահմանադրական փոփոխութան հանրաքուէի այս հարցը պիտի դառնայ Հայաստանի քաղաքական կեանքի ամէնէն հրատապ թեման: Յոյժ կարեւոր այս հարցին շուրջ ծագած քաղաքական բանավէճը, տարբեր քաղաքական ուժերու կամ գործիչներու թեր կամ դէմ կարծիքները մեր ընթերցողներուն ներկայացնելու մտադրութեամբ՝ ստորեւ կը ներկայացնենք «Լրագիր»ի աշխատակից Արշալոյս Պապեանի հարցազրոյցը Բարձրագոյն դատական խորհուրդի անդամ եւ արդարադատութեան նախկին փոխնախարար Վիգէն Քոչարեանի, «Քաղաքացու Որոշում» կուսակցութենէն տնտեսագէտ Սուրէն Սահակեանի եւ «Լուսաւոր Հայաստան» կուսակցութենէն պատգամաւոր Տարօն Սիմոնեանի հետ. ՀՅ Դաշնակցութեան եւ քաղաքական այլ ուժերու տեսակէտները եւս պիտի ներկայացնենք յառաջիկայ օրերուն.
***
Վարեց՝ ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՊԱՊԵԱՆ
ՎԻԳԷՆ ՔՈՉԱՐԵԱՆ
Մեր զրուցակիցն է Բարձրագոյն դատական խորհրդի անդամ, Արդարադատութեան նախկին փոխնախարար Վիգէն Քոչարեանը։
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՊԱՊԵԱՆ.- Պարոն Քոչարեան, նախորդ շաբաթ ԱԺն որոշեց եւ նախագահը հաստատեց, որ Ապրիլի 5ին գնում ենք սահմանադրական հանրաքուէի: Ընդդիմութիւնը շարունակում է պնդել, որ այն հակասահմանադրական է: Դուք ի՞նչ կարծիք ունէք: Ի՞նչ հակասութիւն կայ սահմանադրութեան 168րդ յօդուածի հետ: Իշխանութիւնը 2րդ յօդուածն է վկայակոչում, ընդդիմութիւնը հակադարձում է 168րդով:
ՎԻԳԷՆ ՔՈՉԱՐԵԱՆ.- Ես՝ որպէս Բարձրագոյն դատական խորհրդի անդամ, ինչ-որ հարցի սահմանադրականութիւնը կամ հակասահմանադրականութիւնը որոշելու իրաւասութիւն չունեմ: ՀՀ քաղաքացիները պէտք է ելնեն ՍԴ որոշումների սահմանադրականութեան կանխավարկածից, քանի դեռ հակառակը հաստատուած ու ապացուցուած չէ: Հակառակ դէպքում մենք լաւ հետեւանքների չենք յանգի: Իրավիճակը բարդ է նրանով, որ այն մարմինը, որը սովորաբար նման գնահատական է տալիս, հէնց այդ մարմնին է այս ամբողջ իրավիճակը վերաբերում: Այստեղ որոշակի իրաւական փակուղի գոյութիւն ունի: Իրաւունքի հիմնարար սկզբունքներից մէկն այն է, որ ոչ ոք չի կարող իր գործով դատաւոր հանդէս գալ: Իրականում մենք նաեւ այս խնդրի հետ գործ ունենք: Իհարկէ, ինչպէս դուք նշեցիք, կան տարբեր յօդուածների հետ կապուած տարբեր գնահատականներ եւ կարծիքներ: Մենք ապրում ենք ժողովրդավարական հասարակութիւնում, եւ ցանկացած օրինագծի վերաբերեալ մարդիկ կարող են տարբեր կարծիքներ ունենալ:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՊԱՊԵԱՆ.- Շատ է խօսւում, որ կարող է ցանկացած հարց դրուել հանրաքուէի: Նախագահն էլ Շուէյցարիայի օրինակն էր բերում, որտեղ պարբերաբար հանրաքուէների ինստիտուտին (հիմնարկներուն-Խմբ.) են դիմում: Սա որքանո՞վ է ամրապնդում ժողովրդավարութիւնը: Վտանգներ կա՞ն, որ ցանկացած հարցի հետ կապուած կարելի է հանրաքուէ իրականացնել:
ՎԻԳԷՆ ՔՈՉԱՐԵԱՆ.- Ես համամիտ չեմ, որ ցանկացած հարցի հետ կապուած կարելի է հանրաքուէ իրականացնել, քանի որ սահմանադրութիւնը այդ առումով նաեւ սահմանափակումներ է նախատեսում: Օրինակ՝ մարդու իրաւունքների հետ կապուած հարցերը մենք հանրաքուէով չպէտք է լուծենք, ինչին ես համամիտ եմ: Սահմանադրութեան, ընդհանուր առմամբ, հիմնարար, առաջնային, անփոփոխելի համարուող դրոյթը հանդիսացող 2րդ յօդուածը սահմանում է, որ ժողովուրդն իր իշխանութիւնը իրականացնում է ինչպէս ընտրութիւնների, այնպէս էլ հանրաքուէների միջոցով: Եւ որպէս այդպիսին՝ դա ամենաժողովրդավար գործիքներից է, որը մեր այսօրուայ քաղաքակրթութիւնը մշակել է: Դա հնարաւորութիւն է տալիս մարդկանց անմիջական որոշում ընդունելու: Այսինքն ստացւում է մի իրավիճակ, երբ պետական, հասարակական կեանքի կարեւորագոյն հարցերի հանգուցալուծումն ուղղակի պայմանաւորուած է մեր քաղաքացու որոշումով, նրա կայացրած կամարտայայտութեամբ: Այս առումով, դա ես համարում եմ ժողովրդավարութեան ամենաբարձր չափանիշներին համապատասխանող իրողութիւն:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՊԱՊԵԱՆ.- 105 փաստաբան ու իրաւապաշտպան դիմել է ՀՀ նախագահին՝ կապուած սահմանադրական հանրաքուէի հետ: Իշխանութեան ներկայացուցիչներին ասում են, որ նրանք հիմնականում այնպիսի փաստաբաններ են, որոնք այս կամ այն չափով առնչւում են Ռոբերտ Քոչարեանի եւ տարբեր այլ աղմկահարոյց գործերի հետ:
ՎԻԳԷՆ ՔՈՉԱՐԵԱՆ.- Դա մեր հասարակութիւնում առկայ բազմակարծութեան եւ ընդհանրապէս անկաշկանդ ժողովրդավարական մթնոլորտի մասին է վկայում, որ, այո, եթէ մարդիկ ունեն մօտեցում՝ իրաւական կամ քաղաքացիական, եթէ իրենք համարում են, որ իրենց արտայայտած մօտեցումը, դիրքորոշումը ճիշդ է եւ դա բարձրաձայնում են, ես այդտեղ միայն դրական երեւոյթ եմ տեսնում, որը վկայում է մեր հասարակութեան մէջ ժողովրդավարական արժէքների ամրապնդումը ոչ թէ հռչակագրային մակարդակով, այլ հէնց գործնականում:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՊԱՊԵԱՆ.- ԲՀԿն յայտարարում է, որ կողմ են հանրաքուէի ինստիտուտի գործադրմանը, բայց պէտք է լինի միջազգային հեղինակաւոր կառոյցի, տուեալ դէպքում Վենետիկի յանձնաժողովի եզրակացութիւնը, եւ կոչ են անում սահմանադրական փոփոխութիւնների նախագիծն ուղարկել Վենետիկի յանձնաժողով, որը արագացուած ընթացակարգով եզրակացութիւն կը տայ: Որքանո՞վ է անհրաժեշտ այս փաստաթուղթն ուղարկել Վենետիկի յանձնաժողով:
ՎԻԳԷՆ ՔՈՉԱՐԵԱՆ.- Ես գնահատական չեմ կարող տալ ընդունուած կամ չընդունուած որոշումներին կամ մօտեցումներին: Բայց կարող ենք համաձայնել նրա հետ, որ միգուցէ աւելի հիմնաւոր կը լինէր, եթէ նաեւ այդ միջազգային կառոյցի մօտեցումները ունենայինք: Միւս կողմից, մենք պէտք է յստակ գիտակցենք, որ գործ ունենք խորհրդատուական մարմնի հետ, որի որոշումները ոչ մէկի համար պարտադիր չեն: Համապատասխանաբար, մենք չենք կարող ինչ-ինչ որոշումների ընդունումը կամ չընդունումը ուղղակիօրէն պայմանաւորել կամ կախուածութեան մէջ դնել այդ կամ այլ միջազգային կառոյցի դիրքորոշման առկայութիւնից կամ բացակայութիւնից:
asbarez.com/arm/364122/Իրաւունքի-Հիմնարար-Սկզբունքներից-Մ/
