ՆԱԹԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ – Յետքորոնական Աշխարհը Հսկուած Շուկայի Աշխարհն Է – Յետքորոնական Աշխարհը Հսկուած Շուկայի Աշխարհն Է
09 ԱՊՐԻԼ 2020 – ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ – ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ:
ՆԱԹԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ
1928-ի համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամէն ի վեր եւ իբրեւ անոր հետեւանք, անգլիացի տնտեսագէտ Ճոն Մայնըրտ Քէյնզի տեսութիւնը կը դիտուի իբրեւ «տնտեսական ճգնաժամերու ժամանակ որդեգրուած քաղաքականութիւն»:
Քէյնզը կը հաւատար, որ շուկան միայն իր սեփական միջոցներով չի կրնար բարգաւաճում ապահովել հանրութեան, այլ ան նաեւ կարիքը ունի պետական միջամտութեան` կանխարգիլելու համար գործազրկութեան վտանգը: Պետութիւնը այս պարագային ներդրումներ կը կատարէ հանրային ծառայութեանց մարզին մէջ, այսպիսով աշխատաուժ կ’ապահովէ ճգնաժամի ենթարկուած երկրին համար, իսկ միւս կողմէ ալ հարկ վճարողներու թիւը կ’աւելցնէ` զօրացնելու համար ընկերային բարօրութիւնը:
Վերոյիշեալը լոկ թուղթի վրայ գրուած տեսութիւն մը չէ, այլ տեսութիւն մըն է, որ գործնականացման ենթարկուած է զանազան տնտեսական ճգնաժամերու ժամանակ. անիկա որդեգրուեցաւ Միացեալ Նահանգներու մէջ 1930-ական թուականներուն, դեմոկրատական նախագահ Ֆրանքլին Ռուզուելթի «Նոր պայմանագիր»-ին ժամանակ` Միացեալ Նահանգները ազատելու համար տնտեսական աղէտէն, Սկանտինաւեան երկիրներու (Շուէտ, Նորվեկիա եւ Դանիա) ընկերվար-ժողովրդավարական կառավարութիւնները նոյնպէս որդեգրեցին զայն` կերտելու զօրաւոր հիմքերով կառուցուած տնտեսութիւն մը, 2008-ին Աւստրալիոյ աշխատաւորական կառավարութիւնը եւս որդեգրեց զայն` փրկելու Աւստրալիան համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամին ենթարկուելէ, եւ ցանկը երկար է…
Այսօր «Քորոնա» ժահրին տարածումին պատճառած` գործունէութիւններու ընդհանուր կանգ առնելուն իբրեւ հետեւանք, պետութիւններ տնտեսական վիճակը փրկելու համար խթանիչ փաթեթներ որդեգրելու ժամանակ նորէն դիմեցին քէյնզականութեան: Աշխարհի գրեթէ բոլոր կառավարութիւնները իրենց պիւտճէական ծախսերը աւելցուցին առողջապահութեան մարզին մէջ: Քանատայի, Շուէտի, Դանիոյ եւ Նոր Զելանտայի յառաջդիմական կառավարութիւնները աշխատաւորներուն ապահովեցին վճարովի արձակուրդ, ձեռնարկութիւններուն (ներառեալ` միջին եւ փոքր ձեռնարկութիւնները) ապահովեցին նիւթական օժանդակութիւններ, Սպանիան իր կարգին պետականացուց հանրային սեփականատիրութեան մարզին տակ գտնուող հիւանդանոցները: Մեկուսացման բերումով տուն մնալով` Քանատան իր որդեգրած միջոցառումներուն մէջ ներառեց նաեւ բռնութեան ենթարկուած աղջկանց օժանդակութիւն:
Հարցը հետեւեալն է. ո՞ւր էր պետութեան դերակատարութիւնը «Քորոնա» ժահրին տարածումէն առաջ:
Արեւի շողերուն պէս յստակ է, որ ներկայ միջազգային առողջապահական ճգնաժամին պատճառը (որ իր կարգին պիտի ստեղծէ տնտեսական նոր ճգնաժամ) ազատ շուկայական տնտեսութիւնն է:
Ազատ շուկայական տնտեսութեան խաչակիրները (նոր-ազատականութեան երկրպագուները) տասնեակ տարիներ շարունակ սեփականաշնորհեցին առողջապահական հիմնարկները, անհոգ մօտեցում ցուցաբերեցին հանրային հիւանդանոցներուն նկատմամբ, իսկ «Քորոնա» ժահրին յայտնուելէն ետք, նոյն այդ նոր-ազատականութեան երկրպագուները խուճապի ենթարկուեցան, թէ ինչպէ՛ս այն գումարը, որ նուիրեցին մեծ ընկերութիւններուն (ցած հարկեր ապահովելու համար բազմազգեան մեծ ընկերութեանց) կամ դիւրացուցին հարկային փախուստներու ճամբաները, պիտի ներդրեն առողջապահութեան վրայ:
Աւելի՛ն…
Միայն մեծ ընկերութիւններու արդար հարկումով չ’աւարտիր հարցը: Կլիմայական փոփոխութիւնը հերքողները, որոնք տարիներ շարունակ կա՛մ կաշառք ստանալով բնութեան վնաս հասցնող մեծ ընկերութիւններէն, կա՛մ ալ ուղղակիօրէն նոյն այդ ձեռնարկութիւններուն մէջ մխրճուելով` ժխտեցին կլիմայական փոփոխութեան գիտական փաստը, մերժեցին կլիմայական փոփոխութեան հարցի լրջութիւնը եւ ծիծաղի ենթարկեցին բնապահպանական գործիչները, հանրութեան պիտի ներկայանան տեսնելով, թէ բնութեան ապականումը իրեն հետ հիւանդութիւններ կը բերէ:
Ինչպէս Քէյնզը կ’ըսէ` «Դժուարութիւնը չի ծագիր նոր գաղափարներուն մէջ, այլ հինէն փախուստ տալու մէջ»: Այսօր նորն ու առաջնահերթը առողջապահութիւնն է, անկէ կախուած կլիմայական փոփոխութիւնը եւ իբրեւ հետեւանք` հոգեկան հիւանդութիւնը: Այն կազմակերպութիւնը կամ կառավարութիւնը, որ փախուստ կու տայ այս իրականութենէն, չի պատկանիր ներկային եւ յետքորոնական աշխարհին մէջ կը կորսնցնէ իր ազդեցիկ դերակատարութիւնը:
Կանխարգիլելու համար ապագային տեղի ունենալիք ճգնաժամերը, պետութիւնները պէտք է հսկողութեան ենթարկեն բազմազգեան մեծ ընկերութիւնները, դրամատնային հատուածը, բնութեան վնաս հասցնող ձեռնարկութիւնները, վերջ տան հարկային փախուստներուն ու մեծցնեն պիւտճէական ծախսերը առողջապահութեան մարզին մէջ:
Եզրակացութիւն. յետքորոնական աշխարհը հսկուած շուկայի աշխարհն է:
www.aztagdaily.com/archives/470493
