Հինգշաբթի 24 Դեկտեմբերի 2015
«ԱԼԻՔ», ՀԱՏԻՍ – «… Բռնազաւթւած հայրենիքը՝ կորուսեալ կոչելը անընդունելի է»,- դոկտ. Կարէն Խանլարեանը Սասուն քաղաքամասի ուսանողների հետ հանդիպման ընթացքում ակնարկ կատարելով այս մասին ընդգծեց ցեղասպանութեան հատուցման ուղղւածութեամբ ուսանողներին վերապահւած դերը: Ձեւակերպումը, ինչպէս նշեց խորհրդարանում՝ Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւորը, Հայաստանեան քաղաքական որորշ այրերի յայտարարութիւններում է հնչեցւել, որը ցաւօք, փաստացիօրէն անհեռանկարային մտահորիզոնների տարածութեան, ինչպէս նաեւ ոչ-իրաւական մօտեցման ապացոյցն է:
Հանդիպումը, որը տեղի ունեցաւ չորեքշաբթի, դեկտեմբերի 16-ին՝ Հ. Մ. «Սիփան» միութեան կենտրոնատեղիում, նոյն միութեան Ուսանողական բաժանմունքի նախաձեռնութեան արդիւնքն էր, որով դոկտ. Կարէն Խանլարեանը
խօսելով «Ուսանողութեան դերը՝ 100-ամեակից յետոյ» թեմայի շուրջ եւ բացելով ցեղասպանութեան պատճառ հանդիսացող հիմնախնդիրների ծալքերը, փորձեց ծանրանալ՝ պահանջատիրութեան գաղափարների եւ դրանց իրականութեան գոյն հագցնելու հնարաւոր բոլոր դրոյթների վրայ:
«ԴՐՕՇԱԿ»-ի վերջին շրջանի խմբագիրը անդրադառնալով Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան վերջին վարչապետի՝ Սիմոն Վրացեանի կողմից նորաստեղծ ՄԱԿ-ին ներկայացւած Հայկական Հարցը շօշափող խնդրագրին, կարեւորեց այն, որպէս առաջին եւ ամենադիպուկ բանաձեւը կապւած արեւմտեան Հայաստանի եւ մի խօսքով հայկական հողերի վերադարձման հետ, որով էլ կարելի է ուրւագծւած տեսնել հետագայ պայքարի ուղղւածութիւնը, այն է՝ տարածքների վերադարձմանն ու ազատագրմանն ուղղւած մտածողութիւնը:
Նոյն գլխի տակ դասախօսը ներկայացրեց ԱՄՆ-ի 28-րդ նախագահ՝ Վուդրու Վիլսոնի արձակած՝ Իրաւարար վճռի կամ նոյն ինքը՝ «Արբիտրաժ»-ի հետ կապւող փաստը հիմք ընդունելով դրա ուժի մէջ լինելու անժամկէտանցութեան էութիւնը: Այսպիսով դոկտ. Խանլարեանը առիթը յարմար նկատելով, համեմատութեան եզրեր անցկացնելով «Սեւրի» եւ «Արբիտրաժ»-ի միջեւ ուսանողներին ներկայացրեց Հայ Դատի պահանջատիրութեանն ու հատուցմանն ուղղւած ծրագրերի համար հիմք հանդիսացող փաստարկների մասին նշումներ, որոնց հնարաւոր կը լինի տեսնել հէնց ուրւագծւած բոլոր ծրագրերի հիմքերում, իհարկէ եթէ մանրամասն ճանաչած լինենք Վուդրու Վիլսոնի Իրաւարար վճռի դրոյթները:
151224d01aԴոկտ. Կարէն Խանլարեանը նաեւ համառօտ կերպով անդրադարձ կատարեց Սեւրի պայմանագրին, որը վաւերացմանը չարժանացաւ ո՛չ Թուրքիայի, եւ ո՛չ էլ որեւէ այլ երկրի կողմից: Նա յաւելեց, որ այնուամենայնիւ, դոկտ. Աիդա Յովհաննիսեանի ջանքերով ծաւալուն աշխատանք է ձեռնարկւել իրաւական հողի վրայ եզրեր գտնելու պայմանագրում նշւած կէտերն իրականութիւն դարձնելու գծով:
Նա նաեւ յաւելեց, որ Վուրդու Վիլսոնի Իրաւարար վճիռն այնքանով է ընդունելի եւ անուրանալի, որի հիման վրայ նոյնիսկ մինչ օրս Թուրքիայի տարածքային ամբողջականութիւնը չի ճանաչւել ԱՄՆ-ի կողմից: Փաստ, որին որպէս հակահարւած, թուրքական կողմը նոյնպէս չի ճանաչում ԱՄՆ-ի տարածքային ամբողջականութիւնը: «Զաւեշտական է, սակայն իրականութիւն է, այսօրւայ ռազմավարական գործընկերները չեն ճանաչում միմեանց հողային ամբողջականութիւնը»,- անդրադառնալով այս փաստին, դասախօսը քաղաքական հողի վրայ արձակւած խոստումների քաշային իրական արժէքն ակնարկելով, ներկայացրեց լսարանին:
Պատգամաւորը նաեւ անդրադարձ կատարելով Ցեղասպանութեան իրականացման ժամանակաշրջանի թուրքական կառավարութեան որդեգրած ուղղւածութեանը նշեց, որ եթէ Օսմանական Թուրքիան հանդուրժեց իր արեւմտեան ժամանակի սահմաններից նահանջելը, ապա նրա համար անընդունելի էր արեւելքից հրաժարւելը, քանի որ դրանով էր գոյանալու իր կապը պանթուրանական տարածքներ համարւող շրջանների հետ: «Այդ իսկ պատճառով էլ հայերին արմատապէս բնաջնջելը ընդգծւած կերպով մնաց թուրքական կառավարութեան օրակարգում»,- ընդգծեց դասախօսը:
Դոկտ. Կարէն Խանլարեանը կրկնելով ուսանողների հետ իր նախորդ հանդիպման ժամանակ կատարած ձեւակերպումները, յաւելեց. ««Ատելութեան լաստանաւը» մարդուս դէպի ի՞նչ նաւահանգիստ պիտի տանի: Ատելութեան հողի վրայ նոյնիսկ «քաղաքակիրթ» աշխարհի Ռայշը իր ժողովրդին անասելի ոճրագործութիւնների ներքաշեց ու վերջում էլ երկիրը կանգնեցրեց կործանման եզրին… Իսկ մենք այդքան ստոր ազգ չենք, որ վրէժ հասկացութեան հողի վրայ շովունիստական մօտեցումներ սերմանելով հեռու ընկնենք մեր հիմնական նպատակակէտից: Պէտք է կենտրոնանալ հողերի ազատագրման սրբազան գաղափարի վրայ»,- խօսելով թուրքատեացութեան անընդունելի մօտեցումների մասին, դասախօսը անդրադարձաւ նաեւ հայկական կողմի բարձրաձայնած պահանջներից՝ «Թուրքիայի կողմից ցեղասպանութիւնը ճանաչելու» էութեանը, նշելով, որ դրանով չէ, որ իմաստաւորւելու է կամ վերջակէտ է դրւելու մեր պահանջատիրական մօտեցումներին: «Միամտութիւն կը լինի, եթէ մտածենք, որ Թուրքիան նոյնիսկ Ցեղասպանութիւնը ճանաչելու դէպքում մեզ է վերադարձնելու բռնագրաւած հողերը»,- նշելով այս մասին, պատմաբանը զուգահեռներ անցկացրեց հոլոկոստին յաջորդած գերմանական կողմի փոխհատուցման անւան տակ կատարած օրինակների միջեւ:
Պատասխանելով «Ալիք»-ի այն հարցին, թէ ինչ մօտեցում կարող են դրսեւորել հեղինակաւոր միջազգային կազմակերպութիւնները, երբ մի կողմից հաշւի առնելով ձեր այսօրւայ ներկայացրած՝ ատելութիւնը մերժող ձեւակերպումները, իսկ միւս կողմից՝ հայրենիքում հարցին առընչւած պետական այրերի՝ ատելութիւն յուշող ձեւակերպումները նկատեն: Խօսքը գնում է Հայաստանի՝ 100-րդ տարելիցին նւիրւած միջոցառումները համակարգող պետական յանձնաժողովի քարտուղարի կոչի մասին, որն ուղղւած էր Սփիւռքին, որտեղ ասւած էր. «Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի միջոցառումների ժամանակ (Սփիւռքում) միտում կայ միջոցառումներ անել իբր ցեղասպանութեան մասին, բայց խօսել բարի թուրքերի մասին, թէ ոնց են հայերի կեանքը փրկել՝ անտեսելով այն 1.5 մլն. ցեղասպանւած հայերի ճակատագիրը»:
(Մէջբերումը նոյնութեամբ կատարւել է «Առաւօտ»-ի 2014 թւականի դեկտեմբերին լոյս տեսած լուրին յղում անելով, հեղինակ՝ Հռիփսիմէ Ջեբեջեան) պատմաբանութեան գիտութիւների թեկնածուդասախօսը նշեց, որ նման հարցից կարճ պատասխանով անցնելը անհնարին գործ կը լինի: «Պէտք է ուսումնասիրել աշխարհում առկայ 200-ը գերազանցող հակամարտութիւնների եւ մէկը միւսի նկատմամբ ունեցած հողային պահանջներով երկրների երեւոյթը, որպէսզի պարզ դառնայ, որ նման երկրներին երբեք ատելութեան հողի վրայ խնդրին լուծում տալ կամ բռնազաւթւածը վերադարձնել չի յաջողւել: Իսկ ինչ մնաց հայաստանեան որոշ դէմքերի, առանց անուններ տալու նշեմ, որ պատկերացումս այնպիսին է, որ նրանք դեռ տառապում են նախորդ դարասկզբի, այսպէս ասած, հում հողի վրայ արթնացող ազգայնական-շովունիստական երանգներից: Պէտք է սթափ դատողութեան գնալ, յատկապէս, երբ տւեալ անհատը հանգամանքի բերումով ներկայացնում է պետական ապարատի խօսքը: Որպէս օրինակ, եթէ Հայաստանը դեռ առ այսօր չի ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախութեան փաստը, այն պէտք չէ միայն հասկանալ, որպէս դիւանագիտական ոլորտներում քննարկւելիք նիւթ: Այնպէս, որ պետութիւնների կամ իշխանութիւնների ասածը միշտ չէ, որ կարող է ներկայացնել իրականութիւնն ու իրաւականութիւնը: Երեւի նոյն ճանապարհն, ինչ սփիւռքեան կազմակերպութիւնները նախորդող դարաշրջանի ընթացքում են կտրել կուտակելով՝ հսկայածաւալ փորձ պիտի անցնեն նաեւ ձեր կատարած մէջբերման հեղինակները, որպէսզի ատելութիւն սերմանելու վնասներին ու վտանգներին ծանօթանալու կողքին նաեւ մեր ԴԱՏ-ն աշխարհին ճիշտ ներկայացնելու կարեւորութիւնը ըմբռնելու ունակութիւնը ձեռք բերեն»:
Լուսանկարը՝
ՄԵԼԻՆԷ ՄՈՒՐԱԴԵԱՆԻ
http://alikonline.ir
