Հրապարակուեցաւ Հայաստանի Ազգային Անվտանգութեան Նոր Ռազմավարութիւնը
11 ՅՈՒԼԻՍ 2020 – ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ՈՒՂԻՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ:
ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- Հրապարակուեցաւ Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային անվտանգութեան նոր ռազմավարութիւնը, որ կը փոխարինէ 2007ին ընդունուած ռազմավարութիւնը: Նոր ռազմավարութիւնը հիմնուած է երեք հիմնարար սկզբունքներու վրայ:
Սկզբունքներէն առաջինը ուժեղ եւ բարեկեցիկ Հայաստանի ստեղծումն է՝ իբրեւ սեփական անվտանգութեան երաշխաւոր:
«Հայաստանի անվտանգութեան ապահովման համար հայոց պետութեան ուժն ու բարեկեցութիւնն այլընտրանք չունեն: Որպէս պետութիւն, որը շահագրգռուած է խաղաղութեան եւ կայունութեան պահպանմամբ եւ այդ ուղղութեամբ անընդհատ կարողութիւններ է զարգացնում` Հայաստանը շարունակելու է ջանքեր ներդնել տարածաշրջանի խաղաղութեան, անվտանգութեան եւ կայունութեան ապահովման գործում իր որոշիչ դերակատարման ուղղութեամբ: Միաժամանակ, Հայաստանը կը շարունակի մասնակցել միջազգային անվտանգութեան ապահովմանը` խաղաղութեան աջակցութեան միջազգային առաքելութիւններում հայ խաղաղապահների ներգրաւման միջոցով` որպէս ոչ միայն միջազգային անվտանգութեան սպառող, այլ նաեւ ապահովող», կը նշուի ռազմավարութեան փաստաթուղթին մէջ:
Երկրորդ հիմնարար սզկբունքը այն է, որ իր տրամաբանութեամբ ռազմավարութիւնը կոչուած է նպաստելու հեռահար նպատակին` հայոց պետականութեան յաւիտենութեան ապահովման` երկիրը պատրաստելով դիմակայելու պետականութեան սպառնացող հնարաւոր վտանգները.
«Հայ ժողովուրդն այլեւս պէտք է յաղթահարի իր պետականութեան ձեռքբերման եւ կորստի արատաւոր շրջապտոյտը, որը տեղի է ունեցել նախկինում` յաճախ պայմանաւորուած մեզնից անկախ աշխարհաքաղաքական հանգամանքներով: ՀՀ քաղաքացին եւ հայ ժողովուրդն այլեւս պէտք է հաստատի իր ինքնակայութիւնը հայոց պետականութեան հարցում, որի գոյութիւնը կախուած չէ աշխարհաքաղաքական հանգամանքներից, այլ բխում է միայն հայ ժողովրդի կամքից: Այս նպատակի իրագործումը ենթադրում է համահայկական ջանքերի եւ կարողութիւնների մէկտեղում: Հայոց պետականութիւնը, որպէս հայ ժողովրդի դարաւոր իղձերի իրականացում, պատկանում է ՀՀ քաղաքացուն եւ համայն հայ ժողովրդին, որոնք էլ այդ պետականութեան կրողն են եւ շահերի պաշտպանը»։
Երրորդ, մնայուն կերպով փոփոխուող աշխարհին մէջ առաջնային կը դառնայ զարգացնել Հայաստանի ներքին եւ արտաքին դիմակայունութիւնը` նոր, անկանխատեսելի մարտահրաւէրներուն միշտ պատրաստ ըլլալու եւ անոնց արդիւնաւէտ կերպով արձագանգելու համար.
«Աշխարհաքաղաքական ծաւալուն եւ յարընթաց փոփոխութիւնների պայմաններում ժամանակակից աշխարհակարգի հիմնարար սկզբունքների շուրջ ստեղծուել է անորոշութիւն. տեղի են ունենում ուժային վերադասաւորումներ, թուլանում են միջազգային բազմակողմ հարթակները, իսկ պետութիւնների միջեւ փոխվստահութիւնը նուազում է: Աւանդական կանխատեսելի սպառնալիքներին հակազդելու անհրաժեշտութիւնից զատ պետութիւնների եւ հասարակութիւնների առջեւ ծառանում է նաեւ անկանխատեսելի սպառնալիքներին դիմակայելու հրամայականը: Սրա ամենավառ օրինակը նոր տիպի կորոնավիրուսային համավարակի բռնկումն էր, որը յանկարծակիի բերեց աշխարհի առաջատար երկրների առողջապահական համակարգերը եւ համաշխարհային տնտեսութիւնը կանգնեցրեց ճգնաժամի առջեւ: Հէնց դիմակայունութեան զարգացման տրամաբանութեանն է միտուած Հայաստանի ազգային անվտանգութեան ռազմավարութիւնը` հիմնուած լինելով ազգային անվտանգութեան պլանաւորման (ծրագրաւորման-Խմբ.) եւ ապահովման համազգային մօտեցման վրայ: Ազգային անվտանգութեան համալիր ապահովման համար անհրաժեշտ է պետական կառավարման ողջ համակարգի, ինչպէս նաեւ հասարակութեան ջանքերի մէկտեղում: Պատահական չէ, որ ռազմավարութիւնն ընդգրկում է անվտանգութեան ապահովման ինչպէս արտաքին քաղաքական եւ ռազմական, այնպէս էլ այլ` սոցիալական (ընկերային-Խմբ.), տնտեսական, էներգետիկ (ուժանիւթին վերաբերող-Խմբ.), առողջապահական, գիտական, տեղեկատուական-տեխնոլոգիական բաղադրիչներ։
«Փոփոխուող աշխարհի սպառնալիքներին եւ մարտահրաւէրներին դիմակայելու, սեփական անվտանգութիւնն ապահովելու, ինչպէս նաեւ տարածաշրջանային եւ միջազգային անվտանգութեան ապահովողի իր դերն արդիւնաւէտ իրականացնելու համար Հայաստանը շարունակելու է մեծացնել իր միջազգային կշիռը: Այս նպատակով Հայաստանը զարգացնելու է բոլոր ուժային գործիքակազմերը, այդ թւում «Փափուկ ուժի» կարողութիւնները` շեշտը դնելով իր կարեւորագոյն ռեսուրսի` մարդկային կապիտալի (դրամագլուխին-Խմբ.) վրայ: Ընդ որում, մարդկային կապիտալը եւս դիտարկւում է աշխարհասփիւռ հայութեան ուժերի մէկտեղման համատեքստում»:
40 էջերէ կազմուած փաստաթուղթը բաղկացած է ներածութենէ, 6 գլուխներէն եւ եզրափակիչ դրոյթներէ: Ռազմավարութեան մէջ ներկայացուած է Հայաստանի անվտանգային միջավայրը, ազգային շահերը, ռազմավարութեան նպատակները եւ սկզբունքները, որոնց վրայ հիմնուած է Հայաստանի Հանրապետութեան ազգային ռազմավարութիւնը.
«2007թ. Հայաստանի ազգային անվտանգութեան առաջին ռազմավարութեան ընդունումից ի վեր միջազգային եւ տարածաշրջանային անվտանգային միջավայրն էական փոփոխութիւններ է կրել` Հայաստանի առջեւ ծառացած մարտահրաւէրները դարձնելով աւելի բարդ եւ բազմաշերտ: Փոխուել է նաեւ Հայաստանը: 2018թ. Հայաստանում տեղի ունեցած ոչ բռնի, թաւշեայ, ժողովրդական յեղափոխութեան իրագործմամբ ՀՀ քաղաքացին բարձր նշաձող է սահմանել պետութեան անվտանգութեան, զարգացման եւ բարեկեցութեան ապահովման համար: Նոր համատեքստում Հայաստանի անվտանգային քաղաքականութեան առանցքը կառավարման ժողովրդավարական համակարգն է, որն ամուր հիմք է ստեղծում երկրի տնտեսական, քաղաքական, մտաւոր, հետեւաբար նաեւ ռազմական ներուժի հզօրացման համար: Այս իրողութիւնները մեզնից պահանջում են ունենալ նոր, աւելի յաւակնոտ Ազգային անվտանգութեան ռազմավարութիւն»:
Նշենք, որ 10 Յուլիսին, վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի գլխաւորութեամբ տեղի ունեցաւ Անվտանգութեան խորհուրդի հերթական նիստը, որուն ընթացքին, ի շարս այլ հարցերու, քննարկուեցաւ Ազգային անվտանգութեան ռազավարութեան հաւանութիւն տալու հարցը:
Նիստին ընթացքին այս գծով վարչապետ Փաշինեան յղեց հետեւեալ ուղերձը.
«Մեր ազգային անվտանգութեան հարցը քննելիս, կարծում եմ նախ պէտք է քննենք մեր ազգային ինքնութեան հարցը, որովհետեւ` ազգային անվտանգութիւնն ազգային ինքնութեան պահպանման, ֆիզիքական եւ բովանդակային սպառնալիքներից դրա պաշտպանութեան մասին է: Բայց միւս կողմից` ազգային ինքնութիւնը նոյնը չի մնում: Մեր ազգը, ժողովուրդն արդէն հազարամեակներ գոյութիւն ունի, բայց լինել հայ, նոյն բանը չի նշանակել այդ հազարամեակների ողջ ընթացքում եւ հասկացութեան նշանակութիւնը փոխուել է ժամանակի հետ` տարբեր հանգամանքների, իրադարձութիւնների, գործօնների բերումով:
Մենք հիմա չգիտենք` ինչ է նկատի ունեցել Արտաշէս արքայի ժամանակների մեր հայրենակիցը, երբ ասել է հայ: Բայց հաստատ գիտենք, որ նոյն բանը նկատի չի ունեցել, ինչ մենք ենք այսօր նկատի ունենում հայ ասելով: Առնուազն` նա չի իմացել մեր գոյութեան մասին, իսկ մենք նրա գոյութեան մասին գիտենք վստահաբար: Հէնց միայն այս հանգամանքն ազգային ինքնութեան զարգացման էական գործօն է:
Մենք հիմա չգիտենք, թէ արդեօք 2000 տարի առաջ ապրած հայն իր գործողութիւնները դիտարկել է այսօրուայ մեր գոյութեան շահերի տեսակէտից, չգիտենք ընդհանրապէս, այն ժամանակ մտքերի նման ընթացք եղե՞լ է, թէ ոչ: Բայց հիմա կարող ենք այդպէս վարուել` իմանալով անցեալը, մտածել ոչ միայն ներկայի ու ապագայի, այլեւ հազարամեայ հորիզոնի մասին:
Եւ թերեւս սա է այն շրջադարձային կէտը, որտեղ ազգային գաղափարախօսութիւնը դառնում է կենսական անհրաժեշտութիւն, կիրառական նշանակութեան ինստիտուտ, երբ կայ խնդիր` անցեալի ու ներկայի փորձի հիման վրայ ոչ միայն այսօրուայ անելիքը ձեւակերպել, այլեւ ապագային միտուած մեր ուղերձը, որը հազար տարի յետոյ ապրող հային պէտք է կապի հազար տարի առաջ ապրած հայի հետ:
Թերեւս հէնց այսպիսին է ազգային ինքնութեան ու գիտակցութեան զարգացման գործընթացը: Ազգային ինքնութիւնը զարգանում է սեփական պատմութեան բերած փորձով, այդ փորձի իմացութեամբ, այս փորձառութեան ու կեանքի ընթացքում ունեցած դրական եւ բացասական տպաւորութիւններով, ինչպէս նաեւ ապագայի ձգտումներով, որն օրգանական կապի մէջ է անցեալի ու ներկայի հետ:
Երկար տարիների ընթացքում մեր ազգային ինքնութիւնը զարգացել է այնքան, որ այսօր կարող ենք ձեւակերպել մեր նպատակադրումը` գալիք հազարամեակներում ապահովել մեր սերունդների գոյութիւնն ու բնականոն զարգացումը երկիր մոլորակի վրայ, Հայաստան պետութեան տարածքում եւ մեր այսօրուայ անելիքը դիտարկել նաեւ այդ տեսանկիւնից:
2000 տարի յետոյ երկրի վրայ ապրող հայը չի լինելու այնպիսին, ինչպիսին մենք ենք այսօր, ինչպէս եւ մենք այսօր այնպիսին չենք, ինչպիսին եղել է 2000 տարի առաջ ապրած հայը: Բայց ի տարբերութիւն 2000 տարի առաջ ապրած հայի, մենք կարող ենք ուղերձ յղել 2000 տարի յետոյ ապրող հային: Եւ այդ ուղերձի հիմնական իմաստն այն պիտի լինի, թէ ինչն է իրեն կապում մեզ ու մեզնից 2000 տարի առաջ ապրած հայի հետ եւ որոնք են այն պայմանները, որ պիտի ուժեղացնեն, կենսունակ դարձնեն այդ կապը: Միւս կողմից, այդ կապը կապանք չպիտի՛ լինի: Այն ոչ թէ պիտի յետ քաշի, այլ առաջ մղի, խթանի, ոգեւորի, այն չպիտի դառնայ մի ճնշող ներկայութիւն, այլ իւրաքանչիւր հայի հազարամեայ առաքելութեան մասը զգալու, այդ առաքելութեան մասը դառնալու, այդ առաքելութեան շրջանակն ընդլայնելու, բովանդակութիւնը հարստացնելու խթան պիտի տայ, վստահութիւն, ձգտում, ինքն իրեն ճանաչելու եւ գիտակցելու հետաքրքրութիւն պիտի պարգեւի:
Ազգային ինքնութեան ամենաառանցքային բաղադրիչը հէնց կապն է արմատների հետ եւ ազգի պատմութեան ընթացքում ձեւաւորուած ժառանգութեան, արժէքների նկատմամբ սեփականատիրական զգացումը, ինչը պիտի ուժեղացնի իւրաքանչիւր անհատի հաւատն ու վստահութիւնը սեփական ուժերի նկատմամբ, այսպիսով նաեւ` ազգի, ժողովրդի հաւատն ու վստահութիւնը սեփական ուժերի նկատմամբ: Այս է պատճառը, որ Ազգային անվտանգութեան ռազմավարութեան առաջաբանում հարկ եմ համարում գծագրել հէնց այսպիսի ուղեգիծ, որը ձեւակերպուած է ստորեւ: Ընդ որում, այդ ասելիքի համար որպէս բնաբան ընդտրել եմ Վահան Տէրեանի յայտնի տողերը, որը հնչում է հետեւեալ կերպ.
«Բաբելոնն է եղել մեր ախոյեանը` տե՛ս –
Անհետ կորել, անցել է – չար մշուշի պէս»:
Եւ ուրեմն, մենք սերել ենք հայկական լեռնաշխարհում, Հայկ Նահապետից եւ մեր անունն է հայ: Մենք յետնորդներն ենք Վանի թագաւորութեան, Երուանդունիների հարստութեան, Արտաշէսեանների հարստութեան, Արշակունիների հարստութեան, Բագրատունիների հարստութեան, Կիլիկեան թագաւորութեան, Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան: Մենք ճանաչում ենք Հայկական ԽՍՀ բացառիկ դերը Հայաստանում կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի, արդիւնաբերութեան զարգացման գործում: Մենք Հայաստանի Երրորդ Հանրապետութեան հպարտ քաղաքացիներն ենք, Հայաստանի Երրորդ Հանրապետութիւնը հիմնադրած եւ Արցախն ազատագրած հայ ժողովրդի զաւակները: Հայաստանի Հանրապետութիւնն Արցախի հայութեան անվտանգութեան եւ ազատութեան երաշխաւորն է: Հայաստանի Հանրապետութիւնը համահայկական պետութիւն է եւ ներկայացնում է աշխարհի բոլոր հայերին:
Հայ ժողովուրդը պատմական բազմաթիւ արհաւիրքներ յաղթահարելու եւ 21րդ դար հասնելու ուժ եւ կարողութիւն է ձեռք բերել այն հմտութիւնների, գիտելիքի եւ յատկանիշների շնորհիւ, որոնք զարգացրել է պետականութիւն ունենալու շրջանում: Այս պատմական գիտակցութեան վրայ յենուելով է, որ հայ ժողովուրդը Մեծ Եղեռնից անմիջապէս յետոյ կարողացաւ վերստեղծել իր անկախ պետութիւնը:
Հայկական պետութիւնը հայ ժողովրդի գոյութեան եւ զարգացման միակ երաշխաւորն է: Հետեւաբար, հայկական պետութիւնը պէտք է գոյութիւն ունենայ յաւիտեան, որովհետեւ հայ ժողովուրդը պէտք է գոյութիւն ունենայ յաւիտեան:
Ազգային Արժէքներ
Հայ ժողովրդի ազգային արժէքներն են`
– Հայոց պետականութիւնը, Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիութիւնը:
– Հայ ժողովրդի պատմութիւնը, բանահիւսութիւնը. Էպոսը (դիւցազներգութիւնը-Խմբ.), հաւատալիքները, լեգենդները (աւանդավէպերը, առասպելները), առասպելները:
– Հայոց լեզուն եւ գրերը, հայ գրականութիւնը, ներառեալ թարգմանական գրականութիւնը, գիտելիքը, գիտութիւնը:
– Համահայկական ներուժը, Հայկական Սփիւռքը:
– Հայրենիքը, ընտանիքը, անհատը:
– Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցին, Հայ կաթողիկէ եկեղեցին, Հայ աւետարանական եկեղեցին. քրիստոնէութիւնը:
– Հայ աշուղական, գուսանական, ժողովրդական, դասական, հեղինակային եւ էստրադային երաժշտութիւնը, հայկական պարարուեստը, հայկական կերպարուեստը, հայկական բեմարուեստը, հայկական ճարտարապետութիւնը:
– Հեղինակային եւ հայկական կերպարուեստը:
– Հայրենի բնաշխարհը` իր կենսաբազմազանութեամբ:
– Առաջադիմութիւնը, ազատասիրութիւնը, ինքնասիրութիւնը, հիւրասիրութիւնը, կրթասիրութիւնը, աշխատասիրութիւնը, օրինապահութիւնը, յարգանքը եւ հանդուրժողականութիւնը ուրիշ մարդկանց, ժողովուրդների, կրօնների նկատմամբ: Եղբայրական զգացմունքները եւ յարաբերութիւնները Հայաստանում եւ Արցախում ապրող ազգային փոքրամասնութիւնների նկատմամբ եւ անքակտելի միութիւնը նրանց հետ` արտայայտուած Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Արցախի քաղաքացիութեամբ:
– Հայկական խոհանոցը, նիւթական եւ ոչ-նիւթական ժառանգութեան բոլոր այն նմուշները, որոնք արտայայտում, պատկերում, նկարագրում կամ խորհրդանշում են հայ ժողովրդի վերը նկարագրուած ազգային արժէքները:
Յաջորդ ենթավերնագիրն այս ուղերձում հետեւեալն է.
Ազգային Նպատակներ
Հայ ժողովրդի ազգային նպատակներն են`
– Հայկական պետութեան յաւիտենութեան համար անհրաժեշտ գաղափարական, անվտանգային, հանրային, քաղաքական, իրաւական, տնտեսական, ժողովրդագրական, միջազգային, կրթական, ինտելեկտուալ (մտաւորական-Խմբ.), մշակութային` ինստիտուցիոնալ (կառուցային, հաստատութենական-Խմբ.) պայմանների ապահովումը:
– Արցախի ինքնորոշման իրաւունքի միջազգային ճանաչումը` առանց որեւէ սահմանափակման:
– Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչումը, հետեւանքների յաղթահարումը եւ վերացումը:
– Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիների անվտանգութեան, բարեկեցութեան, ազատութեան եւ երջանկութեան, ինչպէս նաեւ հանրահռչակ միւս իրաւունքների ապահովումը եւ պաշտպանութիւնը:
– Օրէնքի առաջ բոլորի հաւասարութիւնը, կանանց եւ տղամարդկանց իրաւահաւասարութիւնը, հանրային, պետական, տնտեսական կեանքում ներգրաւուելու կանանց եւ տղամարդկանց հաւասար հնարաւորութիւնների ապահովումը, իրաւունքների պաշտպանութեան եւ պարտականութիւնների կատարման վրայ հիմնուած ազգային միասնութեան հաստատումը:
– Հայ ժողովրդի ազգային-պետական ինքնութեան, ինքնուրոյնութեան եւ ինքնիշխանութեան պահպանումը եւ զարգացումը, ներառեալ ազգային ինքնութեան վերականգնումը եւ զարգացումը` ազգային ինքնագիտակցութիւնից հեռացած եւ հեռացող հայութեան շրջանում, ներառեալ հայութեան շրջանում հայոց լեզուի իմացութեան մակարդակի եւ Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիութիւն ունեցողների թիւը էականօրէն մեծացնելու միջոցով:
– Համահայկական ներուժի համախմբումը` ազգային նպատակների իրագործման շուրջ յանուն ազգային արժէքների պահպանման եւ զարգացման:
Յաջորդ ենթավերնագիրը, որ տեղադրել եմ այս ուղերձում` կոչւում է Համակեցութեան Համահայկական Կանոններ
Բռնութիւնը պէտք է բացառուի ներհայկական որեւէ հարցի լուծման գործիքակազմից: Բոլոր այն ուժերը, անհատները, որ բռնութիւնը դիտարկում են որպէս ներհայկական որեւէ հարցի լուծման միջոց, պէտք է մերժուեն: Բռնութիւնից զերծ հանրութեան, բռնութիւնից զերծ ժողովրդի տեսլականը պէտք է մեր համազգային միաւորման անկիւնաքարային դրոյթը դառնայ: Ասուածը չի կարող վերաբերուել օրինական ուժի կիրառմանը` յանցագործութիւնների կանխման եւ բացայայտման, հանրութեան բնականոն կեանքի ապահովման, ինչպէս նաեւ արտաքին ագրեսիայից հայրենիքի պաշտպանութեան նպատակով:
Ժողովուրդը եւ նրա ազատ կամարտայայտութիւնն իշխանութեան ձեւաւորման միակ աղբիւրն է: Ժողովրդի ազատ կամքի աղճատման, աղաւաղման ցանկացած փորձ պէտք է դիտարկուի որպէս հակապետական, հակազգային գործունէութիւն:
Հայաստանի եւ Արցախի, հայ ժողովրդի ինքնիշխանութիւնը բարձրագոյն արժէք է: Օտար ուժերին ներհայկական, ներհայաստանեան հարցերի լուծմանը ներգրաւելու, մեր երկրում որպէս օտարերկրեայ շահերի ներկայացուցիչ հանդէս գալու պատրաստակամութիւն ունեցող ուժերը պիտի արժանանան հայ ժողովրդի եւ նրա լեգիտիմ (օրինական-Խմբ.) ներկայացուցիչ Հայաստանի կառավարութեան կոշտ հակազդեցութեանը:
Հայաստանը եւ Արցախը պէտք է զերծ լինեն կոռուպցիայից (զեղծարարութենէ, կաշառակերութենէ-Խմբ.). կոռուպցիայի բոլոր դրսեւորումները, այդ թւում` հովանաւորչութիւնը, արհեստական մենաշնորհները, մրցակիցների նկատմամբ արհեստական խոչընդոտներ յարուցելը պէտք է արմատախիլ արուեն, կոռուպցիոն գործունէութեան արդիւնքում պետութեանը եւ ժողովրդին հասցուած նիւթական վնասները պէտք է վերականգնուեն:
Իրաւունքի եւ օրէնքի գերակայութիւնը, օրէնքի առաջ բոլորի հաւասարութիւնը, իրաւունքների պաշտպանութիւնը եւ պարտականութիւնների կատարումը պէտք է դառնայ ներազգային յարաբերութիւնների առանցք: Արտաքին կամ ներքին ազդեցութիւնների տրուող դատարանների գոյութիւնը սպառնալիք է ազգային անվտանգութեանը: Դատարանները պէտք է լինեն անկախ: Տնտեսութեան, քաղաքականութեան մէջ եւ հանրային կեանքի որեւէ բնագաւառում արտօնեալ խաւի, շրջանակների, անհատների առկայութիւնը պէտք է բացառել:
Արցախի հարցի կարգաւորման բանակցային գործընթացի նպատակը պէտք է լինի Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման եւ անվտանգութեան համար մղուած Արցախեան ազատամարտի արդիւնքների պաշտպանութիւնը: Բանակցութիւնների արդիւնքում Հայաստանի եւ Արցախի կառավարութիւնների համար ընդունելի համարուած որեւէ լուծում կարող է ընդունելի դիտուել միայն Հայաստանում եւ Արցախում ժողովրդական հաւանութեան դէպքում:
Յաջորդ` վերջին ենթավերնագիրն այս ուղերձի.
Մենք Եւ Աշխարհը
Հայաստանն իր ողջ պատմութեան ընթացքում գտնուել է «արեւելքի արեւմուտքում» եւ «արեւմուտքի արեւելքում»` յաճախ դառնալով քաղաքակրթութիւնների բախման թատերաբեմ: Մենք մերժում ենք քաղաքակրթութիւնների բախման կանխավարկածը եւ միջազգային յարաբերութիւններում մեզ դիրքաւորում որպէս քաղաքակրթութիւնների երկխօսութեան ջատագով: Միջազգային եւ ազգամիջեան երկխօսութիւնը արտաքին յարաբերութիւնների մեր առանցքային տեսլականն է` հիմնուած փոխադարձ յարգանքի, հասկանալու եւ հասկանալի դառնալու ձգտման վրայ: Քաղաքակրթութիւնների, ժողովուրդների, պետութիւնների երկխօսութեանը եւ բազմակողմ յարաբերութիւններին նպաստելը պիտի դառնայ միջազգային խաղաղութեանն ու կայունութեանը աջակցելու մեր յանձնառութեան արտայայտութիւնը: Հայաստանը պատրաստ է դառնալ նման երկխօսութեան հարթակ:
Այսքանը` որպէս ուղերձ:
Անդրադառնալով այսօր մեր կողմից ընդունուելիք Ազգային անվտանգութեան ռազմավարութեան տեքստին` ես ցանկանում եմ ընդգծել եւս մէկ կարեւոր նրբութիւն: Այդ նրբութիւնը հետեւեալն է, որ ռազմավարութեան մէջ Հայաստանի պետութեան գոյութեան աղբիւրը եւ երաշխիքը համարւում է հայ ժողովրդի կամքը, այսինքն` Հայաստանի Հանրապետութեան գոյութիւնը պայմանաւորուած է, պայմանաւորւում է եւ պիտի պայմանաւորուի հայ ժողովրդի կամքով: Եւ եթէ առարկայական ձեւակերպելու լինենք, թէ ինչ նկատի ունենք` ասելով հայ ժողովրդի կամք, եւ ինչպէս պէտք է այդ կամքն արտայայտուի ամէնօրեայ իրավիճակներում, իմ ընկալումն այսպիսին է, որ կամքը գոյանում է իրաւունքների եւ պարտականութիւնների իրացման խաչմերուկում, երբ Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիները, հայ ժողովուրդը` որպէս ամբողջութիւն, հնարաւորութիւն ունի իրացնել իր իրաւունքները` միեւնոյն ժամանակ նոյնքան նախանձախնդիր լինելով իր պարտականութիւնների կատարման մէջ, եւ այս երկու հասկացութիւնների հատման կէտում է, որ գոյանում է այն կամքը, որի վրայ իսկապէս կարող է յենուել հայոց պետականութիւնը:
Սա կարեւոր առանձնայատկութիւն եմ համարում եւ կարեւոր ընդգծում եմ համարում Ազգային անվտանգութեան ռազմավարութեան տեքստի եւ հայեցակարգի մէջ, որովհետեւ, ինչպէս նախկինում մի քանի անգամ առիթ ունեցել ենք ասելու, սովորաբար հայոց պետականութեան գոյութիւնը եւ նաեւ, ցաւօք, հետագայում չգոյութիւնը` մեր պատմութեան ընթացքի պայմանաւորուել է յաճախ աշխարհաքաղաքական հանգամանքների նպաստաւոր կամ աննպաստ լինելու հետ: Եւ մեր մեծագոյն խնդիրն է` մեր ժողովրդի եւ պետութեան ճակատագիրը դուրս բերել այս ցիկլից (շրջանակէն-Խմբ), երբ աշխարհաքաղաքական գործօններն են դառնում այն առանցքային հանգամանքը, որոնք պայմանաւորում են մեր պետութեան գոյութիւնը կամ չգոյութիւնը, եւ մեր պետութիւնը պէտք է հիմնուած լինի մեր ժողովրդի կամքի վրայ:
Եւ, ըստ էութեան, Ազգային անվտանգութեան այս ռազմավարութեամբ մենք նոր նշաձող ենք դնում մեր առաջ: Բայց ես ցանկանում եմ ասել, որ դա ոչ այնքան նշաձող է, աւելի ճիշտ է դա անուանել` ծանրաձող, որովհետեւ դա մեզնից իւրաքանչիւրի` սկսած բարձրաստիճան պաշտօնեաներով, շարունակած քաղաքացիներով, մեզնից իւրաքանչիւրի վրայ դնում է որոշակի` ի հարկէ, համաչափ եւ համարժէք պատասխանատուութիւն, եւ այդ պատասխանատուութիւնը կրելու եւ իրաւունքներն իրացնելու մեր կամքից է կախուած մեր պետականութեան հետագայ գոյութիւնը, եւ ես համոզուած եմ, որ մենք` որպէս ժողովուրդ, որպէս ազգ, իսկապէս պատրաստ ենք այսօր վերցնել այդ պատասխանատուութիւնը: Ուրախ եմ, որ մենք հնարաւորութիւն ունենք` որպէս կառավարութիւն, որպէս Անվտանգութեան խորհուրդ, այս պատրաստակամութիւնը ձեւակերպել եւ ունենք մանդատ մեր ժողովրդից` ձեւակերպել այդ պատրաստակամութիւնը եւ այդ պատրաստակամութեան իրացումը դարձնել մեր ամենօրեայ աշխատանք:
Շնորհակալ եմ: Այսքանը` որպէս նախաբան»։
Հայաստանի Հանրապետության Ազգային անվտանգության ռազմավարություն
sbarez.com/arm/372892/Հրապարակուեցաւ-Հայաստանի-Ազգային-Ան/
