Հայ Զինվոր – Ինչու՞ Ռուսաստանը չի կանխում Հայ Ադրբեջական բախումներն իր տարածքում – Որովհետեվ Ադրբեջանի մասնատումը ձեռնտու չէ Ռուսաստանին
25 ՅՈՒԼԻՍ 2020 – Հայ Զինվոր:
Այս օրերին աշխարհի տարբեր երկրներում հայկական ու ադրբեջանական համայնքների միջև տեղի են ունենում բախումներ:
Ամենուրեք հայերն ազիկներին լավ դաս են տվել, բայց Ռուսաստանում ազիկներն ավելի ագրեսիվ են, ավելի կազմակերպված, ավելի վստահ են իրենց ուժերի վրա ու ավելի հանդուգն են: վստահ եմ, որ դա պատահականություն չի և որ դա Ռուսաստանի իշխանության կողմից ազիկներին տրված ԴԱԲՌՈՅՈՎ է պայմանավորված:
Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ 80 միլիոն բնակչությամբ մահմեդական Իրանում, որտեղ ապրում են հայերից 100 անգամ շատ ազիկներ (10-15 միլիոն ազիկներ ու 200 հազար հայեր), այս օրերին ազիկները սուս ու փուս վեր ընկան տեղները ու բախումներ չեղան, բայց 100 միլիոնանոց քրիստոնյա Ռուսաստանում, որտեղ ապրում են 3-4 միլիոն հայեր ու 2-3 միլիոն ազիկներ, հանկարծ ազիկները թևեր առած սկսեցին հայերի դեմ հարձակումներ կատարել:
Միայն թե չասեք, որ ռուսական հատուկ ծառայությունները թույլ են Իրանի հատուկ ծառայություններից ու չեն կարողացել կանխել իրադարձությունների զարգացումը:
Բոլորս էլ շատ լավ գիտենք, որ հետխորհրդային տարածքում, ցավոք սրտի, բայց ռուսական ԿԳԲ-ն դեռ որոշիչ դեր ունի իրադարձությունների ցանկացած զարգացման ընթացքի վրա:
Ռուսական հատուկ ծառայություններն աչք ու ականջ դարձած ուշադիր հետևում են տարածաշրջանում կատարվող բոլոր իրադարձություններին և հարկ եղած դեպքում ցանկացած մեթոդով պաշտպանում են ռուսական շահը՝ երկրաշարժ կազմակերպելով, տարբեր վայրերում խռովություններ ու ապստամբություններ հրահրելով ու ապստամբներին օգնության հասնելով, ուղղակի պատերազմի մեջ ներգրավվելով և այլն:
Եթե կհիշեք, 1905-1907թթ Ռուսաստանում սկսված հեղափոխության օրերին ռուսների կողմից հրահրվեցին հայ-թաթարական բախումներ և ոչ մի քայլ չկատարվեց դրանք կանխելու համար: Միայն 1907թ-ին երբ Ռուսաստանը խաղաղվեց, բախումներին վերջ դրվեցին: Նույնն էլ հիմա է:
Ոչ մի ազիկ չի համարձակվի մեր դեմ դուրս գալ, եթե ռուսական ԿԳԲ-ի հովանավորությունը կամ իրեն չպատժելու երաշխիքը չունենա: բայց այս անգամ հայ-թաթարական բախումների կազմակերպման պատճառներից մեկն էլ Ադրբեջանի ներքին հոգևարքն է, կապված ներքին խնդիրների հետ:
Տավուշում կրած պարտությունը, սպանված գեներալը, կորցրած 2 դիրքերը, խմելու և ոռոգման ջրի խնդիրը, նավթի գնի անկումը և այլն, ազերիների մոտ դժգոհության մեծ ալիք են բարձրացրել սեփական իշխանության դեմ: Տեսնելով Ադրբեջանի հոգևարքը այդ երկրի տարածքում ապրող բնիկ ազգերը նույնպես ակտիվացել են ու ցանկանում են անկախանալ:
Այսինքն կա Ադրբեջանի մասնատման վտանգ, որն օր-արի ավելի կմեծանա, եթե իշխանության դեմ ներքին դժգոհության ալիքը չուղղվի դեպի արտաքին թշնամին ու չպարպվի: Իսկ ինչու՞ են ռուսներն աչքա փակում հայ-ադրբեջանական բախումների վրա, ինչո՞վ է Ռուսաստանի համար ոչ շահավետ Ադրբեջանի մասնատումը: Ասեմ:
Նրանով, որ Դաղստանում ապրում են շատ ավելի մեծաթիվ լեզգիներ ու ավարներ, քան Դաղստանի սահմանի ադրբեջանական կողմում ու եթե Ադրբեջանի մասնատումով նրա տարածքի հյուսիսում առաջանան անկախ Լեզգիստան ու անկախ Ավարստան, ապա ռուսները կանգնելու են երկընտրանքի առաջ.
-կամ պիտի ընդունեն Լեզգիստանի ու Ավարստանի անկախությունն Ադրբեջանից
-կամ պիտի հանդես գան ազատարարի դերով, գրավեն այդ երկրամասերը և միացնեն Դաղստանին, ստեղծելով միացյալ Դաղստան և ասելով, թե իբր վերջապես պատմական արդարությունը վերականգնվեց և լեզգի և ավար ժողովուրդները վերամիավորվեցին:
Առաջին տարբերակի դեպքում Ռուսաստանը կովկասում ինքն իր տակ ռումբ կդնի, քանի որ Դաղստանին սահմանակից անկախ Լեզգիստանն ու անկախ Ավարստանը աստիճանաբար Դաղստանի լեզգիների ու ավարների մեջ էլ են անկախանալու ձգտումներ առաջացնելու և ուշ թե շուտ Դաղստանը կպայթի ապստամբության կրակով, որին հաստատ կհետևի Չեչնիայի ապստամբությունը:
Սրան են սպասում շատ մահմեդականներ, այդ թվում արաբներն ու թուրքերը, ամեն մեկն իր հետագա նկրտումներից ելնելով կաջակցեն Կովկասի մահմեդականներին:
Հիշեցնեմ, որ 1990-ականների 2 չեչենական պատերզմներում ռուսներն էական դժվարություններ ուենցան ապստամբությունը ճնշելու հետ կապված, քանի որ ոչ մի մեծ պետության բանակ լոկալ տեղային կռիվներից գլուխ չի հանում:
Մեծ պետությունների բանակները հարմարեցված են մեծածավալ ռազմական գործողություններին: Ավելացնեմ նաև, որ չեչենական պատերազմների ժամանակ Դաղստանի լեզգիներն ու ավարները ձեռնպահ մնացին ապստամբելուց:
Բայց եթե Դաղստանն ապստամբի՝ չեչենները հաստատ միանալու են նրանց ու այս անգամ ռուսների գլխացավանքն ավելի մեծ է լինելու:
Հետևաբար ռուսներին ավելի ձեռնտու է Ադրբեջանի մասնատումից հետո թույլ չտալ Լեզգիստանի ու Ավարստանի անկախացումը և զորք մտցնելով, Աբխազիայի ու Հվ. Օսեթիայի օրինակով, դրանք միացնել Ռուսաստանին, կանխելու համար հատագայում Դաղստանի անջատումը Ռուսաստանից:
Բայց իհարկե այս դեպքում էլ Ռուսաստանը կվաստակի Թուրքիայի թշնամանքը, իսկ տարածաշրջանում ավելի կմեծանա Հայաստանի տարածքը, դերը, նշանակությունն ու ազդեցությունը, ինչի հետևանքով Հայաստանը կվարի ռուսներից անկախ քաղաքականությունը, կամ կստիպի ռուսներին իրեն վերաբերվել արդեն իսկապես որպես դաշնակցի՝ օրակարգ բերելով Արևմտյան Հայաստանի հարցը:
Ադրբեջանի մասնատումից հետո Թուրքիայի պանթուրքիստանական ծրագրերը լրիվ օօդս կցնդեն, իսկ Հայաստանը կստանա ԱՄՆ-ի, Իրանի ու Չինաստանի անվերապահ աջակցությունը իր դիրքերն ավելի ամրացնելու և տարածաշրջանային կարևոր պետություն դառնալու համար:
Այստեղ արդեն ԱՄՆ-ի, Չինաստանի, Իրանի ու Ռուսստանի շահերը բախվում են և հայկական դիվանագիտությունը պիտի փայլի իր ճկունությամբ և այս գերտերություններից յուրաքանչյուրից իր շահը վերցնի, առանց փչացնելու մյուսների հետ հարաբերությունները:
Ադրբեջանի տրոհումից տարածաշրջանում որոշակիորեն կմեծանա Իրանի ազդեցությունը, քանի որ Ադրբեջանից անկախացած թալիշները կարող են վերամիավորվել Իրանի Գիլյան նահանգի թալիշների հետ և մտնել Իրանի կազմ:
Բայց անգամ եթե չմտնեն Իրանի կազմ, միևնույն է Իրանին ձեռնտու է Ադրբեջանի մասնատումը, պանթուրքիստանակ ծրագրերի տապալումը, ռուսականա զդեցության թուլացումը և Թուրքիայի դեմ հանձինս Հայաստանի ավելի հզոր հարևան ու բարեկամ ունենալը:
Այսպիսով, Ռուսաստանի համար ամենաշահավետ տարբերակը հենց Ադրբեջանի այսօրվա ստատուսի պահպանումն է, տարածաշրջանում ուժերի ու ազդեցությունների վերաբաշխման նոր ու շատ բարդ գործընթացից խուսափելու համար:
Ռուսներին ձեռնտու չէ Հայաստանի հզորացումն այն դեպքում, եթե դա ուղեկցվելու է հայաստանի վրա որևէ այլ երկրի ազդեցության ուժեղացումով:
Մենք պիտի բացահայտ ցույց տանք, որ Հայաստանը միայն ինքն իր շահերի սպասարկուն է, և որևէ երկրի ազդեցության տակ մտնել կամ Հայաստանում որևէ երկրի շահերն ընդդեմ 3-րդ երկրի սպասարկել չենք պատրաստվում:
Ռուսներին ձեռնտու չէ նաև Լեզգիստանի ու Ավարստանի անկախացումը և Իրանի ազդեցության մեծացումը, սակայն հաշվի առնելով ԱՄՆ-Իրան թշնամանքը, Իրանի ազդեցության մեծացմումը չի ուղեկցվի Իրան-Ռուսաստան հարաբերությունների վատթարացմամբ:
Այսպիսով, Ադրբեջանի հոգևարքն ու Ռուսաստանում հակապուտինյան բազմահազարանոց ցույցերը Ռուսաստանին ստիպում են հրահրել հայ-թաթարական ազգամիջյան բախումներ, ավելի խորացնել թշնամանքն ու 2 կղմերին էլ ավելի թուլացնելու համար հարկ եղած դեպքում կրկին հրահրել պատերազմ:
Թույլ Ադրբեջանն ու թույլ Հայաստանը կդառնան շատ ավելի հեշտ կառավարելի: Իսկ Ռուսաստանը կրկին հաշտատարի դերում հանդես կգա և թող փճելով պատերազմից տուժած ժողովուրդների աչքերին, բարեկամաբար խաղաղություն կհաստատի, նրացն փրկելով Ռուսաստանի հրահրած ու ռուսական զենքով ընթացող պատերազմի արհավիրքներից՝ դրա փոխարեն նվեր բերելով ռուսական ծանր լուծն ու հպատակությունը:
Զգոն լինենք: Հայաստանն ու հայերը պիտի պաշտպանեն միայն մեկմեկու շահը: Մեզ ուրիշ ոչինչ չպիտի հետաքրքրի: Ու եթե Հայաստանի շահը պահանջում է ջախջախել ու մասնատել Ադրբեջանը, ապա մենք ոչնչի առաջ չպիտի կանգ առնենք:
վստահ եմ, որ մեծ զորահավաքով հավաքագրված հայկական բանակը լիուլի բավարար է և Ադրբեջանի դեմ հաղթական պատերազմ վարելու և հայ-թուքրական սահմանը հուսալիորեն պաշտպանելու համար:
Մեր գլխավոր ուժը մեր միասնությունն է և այդ միասնությունը պիտի պահենք աչքի լույսի պես: Ներքին տականքի ակտիվանալու դեպքում պատիժը պիտի լինի ամենադաժան ձևով, քանի որ մեր միասնությանը սառնացցող ամենամեծ վտանգը, հենց ներքին տականքն է, ներքին թշնամին:
Ի գործ, ի բռունցք, ի պայքար, մինչև վերջնական հաղթանակ:
Հայ Զինվոր 26. 07. 2020թ
