Եթե Մակրոնը մնա իր գծում, ապա բոլոր վարկածները բաց են – քաղաքագետ Կայծ Մինասյան
13.10.2020 | Հարցազրույց | ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար:
Մեր զրուցակիցն է քաղաքագետ Կայծ Մինասյանը
Թուրքիայում չեն թաքցնում, որ հումանիտար հրադադարի պայմանավորվածությունն իրենց սրտով չէ, քանի որ Ալիևը օրեր առաջ հրապարակավ հայտարարել էր, թե Թուրքիան պետք է անպայման մասնակցի խաղաղության բանակցություններին, սակայն Մոսկվայում ստորագրված փաստաթղթում Թուրքիայի անունը չկար։ Ինչպե՞ս եք գնահատում փաստը, արդյոք դրանով չի պայմանավորված, որ հրադադարը չի պահպանվում Ադրբեջանի կողմից։
Մարդասիրական փոխզիջումը երկար բանակցությունների արդյունք է: Դա փոխզիջում է, որը թաքցնում է ինչպես կողմերի, այնպես էլ շփոթության ոլորտների առավելությունները, մասնավորապես `4-րդ կետը: Նա ակնարկում է բանակցությունների ձևաչափը հարգելու կողմերի հանձնառության մասին։ Արդյո՞ք սա նշանակում է Մինսկի խմբի նախագահություն (Ֆրանսիա, ԱՄՆ, Ռուսաստան) (առավելություն Հայաստանի համար, քանի որ Թուրքիան այդտեղ չկա), թե՞ դա նշանակում է բանակցություններ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև (առավելություն Ադրբեջանի համար, քանի որ Արցախը ներգրավված չէ):
Թվում է, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը խորհրդակցել են հումանիտար զինադադարը տապալելու համար, քանի որ փոխզիջումը բավարար չէր Անկարային և Բաքվին: Թուրքերը ցանկանում են տեղ գտնել Մինսկի խմբի համանախագահությունում և կոչ չեն արել հարգել զինադադարը:
Ադրբեջանցիները չեն ցանկանում կանգ առնել իրենց հարձակման մեջ, քանի որ այս պահին նրանք կարևոր արդյունքներ չունեն: Հետևաբար, ցանկացած մարդասիրական զինադադար ձեռնտու չէր թուրքերին և ադրբեջանցիներին ռազմավարական, դիվանագիտական և ռազմական պատճառներով:
Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք ընդհանրապես, հաշվի առնելով, որ հումանիտար հրադադարի պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց, որն արդեն բազմիցս խախտվել է։
1994 և 2016 թվականներին ներգրավված կողմերի պաշտպանության նախարարությունների ներկայացուցիչները ստորագրեցին փոխզիջումները: Հոկտեմբերի 10-ի համաձայնագիրը ստորագրեցին երկու երկրների արտգործնախարարները: Սա կարևոր տարբերություն է:
Բայց զինադադարը անորոշ էր և անհրաժեշտ: Մարտերը վերսկսվել են, ինչպես գիտեք, կարծես թե երկու կողմերն էլ պատրաստ չեն դադարեցնել մարտերը: Ռուսաստանը ցանկանում էր խուսափել բանակցային չորս կետերում Թուրքիայի ներկայությունից: Թուրքերը տեսնում էին, որ ադրբեջանցիների հետ իրենց դաշինքը թուլացած է: Հայերը նույնպես շատ ուրախ չէին Արցախի և նոր իրավիճակի մասին չնչին ակնարկով: Ադրբեջանական ագրեսիայից հետո մենք այլևս չենք կարող բավարարվել Մադրիդյան սկզբունքներով և այլ զգուշավոր միջոցներով, որտեղ արհամարհվում են Արցախի իշխանությունները: Պետք է հաշվի առնել հայ զինվորների զոհաբերությունը: Մենք չպետք է ընկնենք հույզերի մեջ, բայց սառը և իրատեսական հայացք գցենք իրերի վրա: Եթե երեք նախկին նախագահները (Լևոն, Ռոբերտ, Սերժ) ճանաչեին Արցախի անկախությունը 1994-ին (զինադադար), 1999-ին (ջարդեր խորհրդարանում) կամ 2016-ին (քառօրյա պատերազմ), մենք այսօր այնտեղ չէինք լինի:
Ի՞նչ դեր կարող է խաղալ Ֆրանսիայի կողմից Արցախի անկախության հնարավոր ճանաչումը։
Ֆրանսիան կարևոր դիվանագիտական դեր է խաղում: Նա պետք է և ուզում է այն շարունակել հասկանալի պատճառներով: Ֆրանսիայի կողմից Արցախի ճանաչման հարցում շատ դժվար է ձեզ հստակ պատասխանել, բայց միջազգային պայմաններն այսօր ավելի խիստ և օրինական են (խաղաղ բնակչության անվտանգություն, Բաքվի ագրեսիա): Մնում է հասկանալ ՝ Փարիզը կամք ունի՞ սուզվել, թե՞ ոչ:
Այդուհանդերձ, որքանո՞վ է իրատեսական, որ այս փուլում Ֆրանսիան ճանաչի Արցախի անկախությունը՝ հաշվի առնելով այն անվերապահ աջակցությունը, որ ցուցաբերում է Ֆրանսիան ու ֆրանսիացի ժողովուրդը հայ ժողովրդին։
Արցախի ճանաչումը պատրաստվում է խորհրդակցաբար: Հայաստանը պետք է առաջինը ճանաչի այս անկախությունը, բայց այս որոշմանը պետք է հաջորդի երկրների ցուցակը: Պետք է հաշվի առնել նաև մի կարևոր բան. Կենսական նշանակություն ունի, որ Անվտանգության խորհրդի առնվազն մեկ մշտական անդամ այս գործընթացում հետևի Հայաստանին ՝ ՄԱԿ-ում փակուղուց խուսափելու համար: Ֆրանսիան կարո՞ղ է կատարել այս դերը: Եթե Էմանուել Մակրոնը մնա իր գծում (ագրեսիա Բաքվի կողմից և Անկարայի կողմից ահաբեկչությանն աջակցություն), ապա բոլոր վարկածները բաց են: Հայերն իրենց հերթին կկարողանա՞ն ենթադրել նման որոշման հետևանքները:
www.lragir.am/2020/10/13/588559/