Դէպի Արցախի Հանրապետութեան Միջազգային Ճանաչում՝ Այլ Ընտրանք Չկայ
15 ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ 2020
ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան հանդէս եկաւ հայ ժողովուրդին ուղղուած ուղերձով, որուն մէջ ան դիտել կու տայ, որ արդէն 18 օր անցած է Արցախի դէմ Թուրքիոյ եւ Ատրպէյճանի սանձազերծած ահաբեկչական պատերազմէն ու շեշտեց, որ պէտք է լաւապէս հասկնալ ստեղծուած ռազմաքաղաքական իրադրութիւնը եւ յատկապէս պատերազմի ծագման պատճառները ու պայմանները:
«Ղարաբաղի հարցի բանակցային գործընթացում Ադրբեջանը քայլ առ քայլ հասել էր մի կէտի, որտեղ, ըստ էութեան, հայ ժողովրդի առաջ, Ղարաբաղի հայութեան առաջ դնում էր սեփական իրաւունքներից հրաժարուելու պահանջ:
«Այդ պահանջի էութիւնը հետեւեալն էր. անյապաղ Ադրբեջանին յանձնել 7 տարածքներից 5ը, ներկայացնել մնացեալ 2 տարածքները յանձնելու կոնկրետ (յստակ-Խմբ.) ժամանակացոյց եւ արձանագրել, որ Լեռնային Ղարաբաղի որեւէ կարգավիճակ` պէտք է լինի Ադրբեջանի կազմում: Ընդ որում, Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի ճշգրտումը որեւէ պատճառահետեւանքային կապի մէջ չպիտի լինէր տարածքների յանձնման պրոցեսի (գործընթացի-Խմբ.) հետ: Այսինքն, տարածքներ պիտի յանձնուէին ոչ թէ կարգավիճակի, այլ խաղաղութեան դիմաց` հակառակ դէպքում Ադրբեջանը սպառնում էր պատերազմով լուծել հարցը:
«Մեր կառավարութիւնը, որ բանակցային այս բազան (հիմքը-Խմբ.) ստացել էր որպէս ժառանգութիւն, կամ աւելի ճիշդ` բանակցային հանգրուան, ըստ էութեան, հրաժարուեց նման ձեւով հարցի քննարկումից, որովհետեւ` դա անընդունելի էր:
«Այս պայմաններում, երբ մենք փորձում էինք յստակ արձանագրել, որ առանց Արցախի կարգավիճակի որոշակիութեան հարցի կարգաւորումը հնարաւոր չէ, Ադրբեջանը մերժում էր կարգավիճակի շուրջ որեւէ լուրջ քննարկում` ըստ էութեան, ասելով, որ միակ կարգավիճակը, որ կարող է ունենալ Արցախը` ինքնավար որեւէ բան է Ադրբեջանի կազմում, եւ, ըստ էութեան, դրւում էր կառուցակարգերի հիմք, որով Ղարաբաղը պիտի ընդհանրապէս հայաթափուէր», դիտել տուաւ Փաշինեան։
Վարչապետը շեշտեց, որ այս բոլորին զուգահեռ Ատրպէյճան վերջին տարիներուն կը զարգացնէ ռազմական հռետորաբանութիւնը եւ հայատեաց քարոզը, իսկ Հայաստան բարեփոխումներ եւ վերազինումներ կատարեց բանակին մէջ` փորձելով իրական պայմաններ ստեղծել «Ղարաբաղի հարցը չունի ռազմական լուծում» կանխադրոյթի համար:
Փաշինեան դիտել կու տայ, որ Յուլիս 2020ին տեղի ունեցած Տաւուշեան յաղթական մարտերը ապացուցեցին, որ ատրպէյճանական բանակը ի վիճակի չէ ռազմական ճանապարհով լուծել Ղարաբաղի հարցը, բան մը, որ ցնցեց ոչ միայն Ատրպէյճանը, այլ նաեւ Թուրքիան ու այլ երկիրներ։ Արդարեւ, անկէ ետք է, որ սկսան թուրք-ատրպէյճանական աննախադէպ ծաւալի զօրավարժութիւններ, մեծաթիւ թրքական զօրախումբ եւ ռազմական սարքեր տեղափոխուեցան Ատրպէյճան:
«Զօրավարժութիւնների ընթացքում նրանք կրկին համոզուեցին, որ Ադրբեջանի բանակն ի վիճակի չէ մօտ ապագայում կոնկրետ խնդիրներ լուծել, եւ Թուրքիան որոշեց, որ այլեւս ինքը պէտք է զբաղուի Ղարաբաղի հարցի լուծմամբ: Տեղի ունեցաւ աննախադէպ մի բան, Թուրքիան բացայայտ եւ հրապարակայնօրէն սկսեց սպառնալ Հայաստանին, զուգահեռ մեծ թուով ահաբեկիչների եւ վարձկանների Սիրիայից տեղափոխելով Ղարաբաղեան հակամարտութեան գօտի` հասկանալով, որ միայն Ադրբեջանի բանակի ուժերը բաւարար չեն լինելու իրենց խնդիրը լուծելու համար:
«Այս իրավիճակում մենք փորձեցինք գործի դնել ռազմավարական զսպման մեխանիզմներ`այն պարզ հաշուարկով, որ եթէ Թուրքիան Հարաւային Կովկասում հասնի իր նպատակներին, դա անխուսափելիօրէն յանգեցնելու է իրադարձութիւնների շղթայական ռէակցիայի (հակազդեցութեան-Խմբ.), եւ հետեւաբար` տարածաշրջանային եւ արտատարածաշրջանային այն երկրները, որոնք անխուսափելիօրէն դառնալու են այդ ապակայունացման օբյեկտ (ենթակայ-Խմբ.), պէտք է ռազմավարական զսպման գործողութիւններ ձեռնարկեն», շեշտեց Փաշինեան: Ան նշեց, որ ռազմավարական զսպման կարելիութիւն ունեցող կարգ մը երկիրներ պատշաճ չգնահատեցին վտանգը` հարցը շարունակելով դիտել Ղարաբաղի հակամարտութեան պարունակին մէջ եւ ըստ էութեան համարելով, որ տարածքներ խաղաղութեան դիմաց բանաձեւն է, որ կրնայ փրկել իրադրութիւնը:
«Սա, ի հարկէ, անընդունելի լինելով մեզ համար` շատ նման է 1938 թուականի Միւնխենեան համաձայնութեանը, երբ իբր յանուն խաղաղութեան Եւրոպական մի շարք տէրութիւններ Գերմանիային զիջեցին Չեխոսլովակիան: Իսկ թէ ինչ եղաւ յետոյ, գիտէք բոլորդ: Եւ հիմա հարցը հետեւեալն է` արդեօք աշխարհը թո՞յլ է տալու մի նոր Հիտլերի ձեւաւորումը` այս անգամ Փոքր Ասիայում:
«Պատերազմն ընդդէմ Արցախի մեկնարկեց մեզ համար ոչ անսպասելի կերպով: Մենք գիտէինք եւ սպասում էինք, հարցն այն էր, թէ կոնկրետ ո՛ր ժամին եւ ո՛րտեղից կը յարձակուի թշնամին:
«Արցախի Պաշտպանութեան բանակը իսկապէս առաջին վայրկեաններից հերոսական կռիւ է տալիս: Թուրքա-ադրբեջանա-ահաբեկչական վարձկանների դաշինքը ձեռնարկեց ամենաուժգին յարձակումը Արցախի վրայ` տանկեր, զրահամեքենաներ, հրթիռներ, հրետանի, ռազմական օդանաւեր, ուղղաթիռներ, անօդաչու բազմապիսի թռչող սարքեր, ահռելի մեծ թուով մարդուժ` ներառեալ մի քանի հազար յատուկ ջոկատայիններ Թուրքիայից եւ, ըստ որոշ տեղեկութիւնների, Պակիստանից, ինչպէս նաեւ վարձկաններ եւ ահաբեկիչներ Սիրիայից», նշեց Փաշինեան՝ յայտնելով, որ առաջին շաբթուան ընթացքին հակառակորդը չունեցաւ ռազմավարական եւ տարածքային յաջողութիւն, հակառակ անոր որ առանց սահմանափակումներու կը կռուէր, այլ տուաւ մարդուժի եւ զինուորական համակարգի մեծ կորուստներ։
Անդրադառնալով Մոսկուայի մէջ գոյացած զինադադարի համաձայնութեան՝ Հայաստանի վարչապետը շեշտեց, որ Ատրպէյճան ոչ իսկ վայրկեան մը հաւատարիմ մնաց հրադադարի պայմանաւորուածութեան եւ մինչեւ օրս կը շարունակէ յարձակումները`նոյն ժամանակ խոչընդոտելով հրադադարի պահպանման դիտարկման գործիքակազմի ձեւաւորումը:
«Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանը շարունակում է հաւատարիմ մնալ ի սկզբանէ իր յայտարարած քաղաքական գծին եւ Լեռնային Ղարաբաղի ամբողջական օկուպացիայի (գրաւման-Խմբ.) խնդիր է դրել իր առաջ», նշեց Փաշինեան՝ աւելցներով, որ ներկայ դրութեամբ, սակայն, ձախողած է այդ ծրագիրը շնորհիւ հայկական բանակին, Հայաստանի եւ Արցախի ղեկավարներուն ջանքին ու աշխատանքին։
Ան անդրադարձաւ հայկական կողմի մեծ կորուստներուն՝ նահատակներուն, որոնց նկատմամբ յարգանք կարելի է արտայայտել միայն։ «Պատերազմի 18 օրուայ ընթացքում մեր հերոսական զօրքերը հիւսիսային եւ հարաւային ուղղութիւններով որոշակի նահանջ են ունեցել: Վերջին օրերին հակառակորդը փոխել է իր մարտավարութիւնը` դիւերսիոն (նեռթափանցման-Խմբ.) խմբերով փորձելով խառնաշփոթ սկսել թիկունքում: Այսուհանդերձ, Արցախի Պաշտպանութեան բանակը, ծանր մարտերով, մարդուժի եւ տեխնիկայի կորուստնէր կրելով, վերահսկողութեան տակ է պահում ընդհանուր վիճակը` հակառակորդին պատճառելով մեծաթիւ կորուստներ մարդուժի եւ զինուած տեխնիկայի (գիտարուեստական գոյքերու-Խմբ.):
«Բայց բոլորս պէտք է իմանանք, որ ստեղծուել է բաւական ծանր իրադրութիւն: Այս արձանագրումը, սակայն, չեմ անում յուսահատութեան կամ անելանելիութեան բերումով: Այս տեղեկութիւնները փոխանցում եմ, որովհետեւ պարտաւորութիւն ունեմ ճշմարտութեան լեզուով խօսելու մեր ժողովրդի հետ` ի տարբերութիւն Ադրբեջանի, որ սեփական ժողովրդից թաքցնում է հազարաւոր զոհերը եւ մեր հաշուարկներով` աւելի քան 1 միլիարդ դոլարի զինտեխնիկայի կորուստը:
«Բայց այսօրուայ իմ ուղերձի հիմնական նպատակը մեր անելիքի ու ռազմավարութեան մասին խօսելն է, եւ այդ անելիքի շուրջ մեր համազգային համախմբումը քաջալերելը: Եւ ուրեմն, անհրաժեշտ է արձանագրել, որ թուրք-ադրբեջանաահաբեկչական դաշինքը հէնց այնպէս չի դադարեցնելու իր յարձակումը Արցախի ու Հայաստանի նկատմամբ», շեշտեց Փաշինեան։
Հայաստանի վարչապետը յայտնեց, որ ԵԱՀԿի Մինսկի խումբի համանախագահող երկիրները ջանք ի գործ կը դնեն հրադադարի հաստատման հասնելու ուղղութեամբ, նաեւ յիշեց տարբեր երկիրներ, որոնք այս գծով աշխատեցան։
«Եւ մենք, հաւատարիմ լինելով Լեռնային Ղարաբաղի հարցի խաղաղ կարգաւորման տրամաբանութեանը, ցանկանում եմ ընդգծել` վերին աստիճանի կառուցողական ենք լինելու ներդրուող դիւանագիտական ջանքերը արդիւնաւէտ դարձնելու համար:
«Այս ջանքերը, սակայն, մինչեւ օրս բաւարար չեն եղել թուրք-ադրբեջանաահաբեկչական խմբաւորմանը սանձելու համար, որովհետեւ խնդիրը, որ այդ խմբաւորումն իր առաջ դրել է ոչ միայն Ղարաբաղի հարցի լուծումն է, այլ աւանդական թուրքական ցեղասպան քաղաքականութիւնը մեր ժողովրդի նկատմամբ շարունակելը:
«Բայց այս վճռական պահին մենք չենք ընկրկի, որովհետեւ սա ճակատագրական պատերազմ է մեր ժողովրդի համար», նշեց Փաշինեան՝ հաստատելով, որ ներկայիս հայ ժողովուրդը մէկ բան ունի ընելիք՝ համախմբել, կեդրոնացնել իր ամբողջ ներուժը, վճռական հարուածով կանգնեցնել հակառակորդը եւ հասնիլ անշրջելի յաղթանակի, այն է` Լեռնային Ղարաբաղի հարցի վերջնական լուծման, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքի ճանաչման:
«Այսօր հայութիւնը համախմբուած է, քան երբեւէ. հարիւր հազարաւոր հայեր այս օրերին ֆինանսական, տնտեսական, լրատուական, քաղաքական աջակցութիւն են ցուցաբերում Հայաստանին եւ Արցախին:
Սփիւռքի հարիւրաւոր համայնքներում այս օրերին մեր հայրենակիցները համերաշխութեան, բողոքի ու աջակցութեան բազմահազարանոց խաղաղ հաւաքներ են անում` օրակարգում ունենալով երկու կոնկրետ հարց` Արցախի անկախութեան միջազգային ճանաչում, թուրք-ադրբեջանաահաբեկչական ագրեսիայի դատապարտում:
Սա մեր համազգային համախմբման կուլմինացիան (բարձրագոյն կէտը-Խմբ.) է, եւ այս կուլմինացիան պէտք է պսակուի մեր կոնկրeտ ազգային նպատակների իրագործմամբ: Հայ ժողովրդին հնարաւոր չէ կոտրել, հայ ժողովրդին հնարաւոր չէ վախեցնել, հայ ժողովրդին հնարաւոր չէ յաղթել: Մենք կանգնելու ենք մինչեւ վերջ, մենք պայքարելու ենք մինչեւ վերջ, եւ այդ վերջի անունն է Ազատ եւ Երջանիկ Արցախ, Ազատ եւ Երջանիկ Հայաստան:
«Այսօր` հիմա, այս վճռական պահին, մեզնից իւրաքանչիւրը, մեզնից իւրաքանչիւրը` ամէն ոք, պէտք է կենտրոնանայ այս խնդրի իրագործման վրայ: Արցախը, բանակը, զինուորը, առաջնագիծը, Արցախը, բանակը, զինուորը, առաջնագիծը. ահա թէ ինչը պիտի լինի մեր ջանքերի կիզակէտը Սփիւռքում, թէ Հայաստանում: Մենք մեր սուգը պէտք է վեր ածենք ցասման, մեր մտավախութիւնները`վճռականութեան, մեր կասկածները`գործողութեան:Մենք պիտի յաղթենք, մենք պիտի ապրենք, մենք պիտի կերտենք մեր պատմութիւնը, ու մենք կերտում ենք մեր պատմութիւնը, մեր նոր էպոսը, մեր նոր հերոսամարտը, մեր նոր Սարդարապատը», եզրափակեց Փաշինեան:
asbarez.com/arm/378132/մենք-պայքարելու-ենք-մինչեւ-վերջ-եւ-այ/
