Էրդողանի արշավը մենք ենք կանգնեցնելու, մեր փառապանծ բանակը – Այսինքն թուրքական արշավանքի թափը կոտրում ենք մենք

Էրդողանի արշավը մենք ենք կանգնեցնելու, մեր փառապանծ բանակը – Այսինքն թուրքական արշավանքի թափը կոտրում ենք մենք – Լևոն Շիրինյան

27.10.2020 | Հարցազրույց | ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար:

Մեր զրուցակիցն է քաղաքագետ Լևոն Շիրինյանը

ԱՄՆ միջնորդությամբ հաստատված հրադադարը, որը թվով երրորդն էր, կրկին չի պահպանվում: Ինչի՞ կհանգեցնի այս իրավիճակը, ի վերջո, ո՞վ է զսպելու Էրդողանին, որն արդեն սպառնալիքներ է հնչեցնում ԱՄՆ-ի հասցեին:

Տարօրինակ մի բան ասեմ. եթե մենք հաշվի առնենք համաշխարհային ուժային կենտրոնների փոխհարաբերությունը, դասավորությունը և հնարավորությունը, որ տալիս է մեզ որպես փոքր պետություն պատերազմելու, Էրդողանի արշավը մենք ենք կանգնեցնելու, մեր բանակը: Որովհետև դրանից այն կողմ սկսվում է ուրիշ բան, նոր հարթություն, բախում Ռուսաստանի հետ, ռազմական բախում: Ընդ որում, դա չի լինելու մեզ համար, այլ աշխարհաքաղաքական շահերի համադրում, և բախում միգուցե ԱՄՆ-ի հետ: Այսինքն թուրքական արշավանքի թափը կոտրում ենք մենք:

Որքանո՞վ է հնարավոր Արցախի անկախության ճանաչումը այս փուլում ԱՄՆ-ի կողմից՝ հաշվի առնելով, որ 2 օր առաջ Թրամփը Կոսովոյի օրինակով դա ակնարկեց:

Շատերն ասում են, որ դա պայմանավորված է նախընտրական քարոզարշավով. Ի՞նչ գիտեք, գուցե անկեղծ է, որովհետև տեսնում ենք, որ Թուրքիան մոնստրի է վերածվում: Այսինքն դա այն պարագան է, երբ այդ կարգի պետությանը որոշակի «թույլատրված է» ծավալվելու, բայց շատ ավելի ծավալվել չի թույլատրված: Եվ քանի որ այսօր բախումը Հայաստանի հետ է, ուրեմն հնարավոր է, որ Թրամփը բոլորովին էլ նախընտրական իրավիճակով պայմանավորված չէ, որ նման հայտարարություն է անում: Օրինակ, նախորդ ընտրաշրջանում Թրամփը հայության ձայների վրա ընդհանրապես չաշխատեց, որևէ հարաբերություն չստեղծեց, և դա թույլ է տալիս ինձ ասելու, որ այս անգամ էլ այդ ձայներն իր համար վճռորոշ չեն:

Այսինքն` չի բացառվում, որ Ամերիկան կանի՞ այդ քայլը:

Արդեն իսկ Կոնգրեսում 50 հոգի կողմ են արտահայտվել, որ կքվեարկեն այդ բանաձևի օգտին: Երկրորդ, մի մոռացեք, որ ԱՄՆ կոնգրեսը ցեղասպանության ճանաչման հարցում 100 տոկոս առաջ է գնացել: Դա նշանակում է, որ մենք մեր աշխատանքը պետք է կրկնապատկենք, եռապատկենք՝ ընդգրկելով ամերիկյան հանրության տարբեր հատվածներ: Ես չեմ բացառում, որ հենց Ամերիկան անի այդ քայլը, որովհետև Թուրքիայի կառավարման չափեր են պետք:

Կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ Ռուսաստանն, ըստ էության, չի կարողանում հակազդել Թուրքիային:

Չի ուզում պարզապես: Ռուսաստանի հարցն այսպես է. թող ինքը զենքը տա մեզ այն չափով, որ չափով մեզ պետք է, և մենք հակազդենք ու կասեցնենք թշնամուն: Ի՞նչ է նշանակում՝ չի կարող, միջուկային պետության հետ չեն վիճում, եթե իհարկե այդ միջուկային տերությունը հարց է բարձրացնում: Բայց գործը ռուս-թուրքական բախման է գնում: Ինչքան ձգեցին հարցը, այնքան վտանգավոր է դառնում, որովհետև Թուրքիայի կողմից բերված մոջահեդները, իսլամիստները լայն թափով կարող են թափանցել և թափանցում են Հյուսիսային Կովկաս, ապա նաև Պովոլժյե և Թաթարստան: Ռուս փորձագետներից Սատանովսկին, որ լավ հասկանում է այս հարցից, ասում է, որ եթե այսպես շարունակվի, Հյուսիսային Կովկասը կպայթի: Ես լրացուցիչ ասեմ, որ պանթյուրքիզմը ծնվել է Ղրիմում, ծագել է Պովոլժիեյում ու Թաթարստանում, հետո նոր Թուրքիայում է հայտնվել այդ գաղափարը, այնպես որ իրենք պետք է շատ զգույշ լինեն: Որքան սրվի այս հարցը, այնքան օժանդակությունը մեր հանդեպ կմեծանա, հետո կպարզվի, որ Ռուսաստանը լավ էլ կարող է դա անել: Ռուսաստանը ո՞նց կարող է Թուրքիային չկարողանա զսպել, այլ հարց է՝ ուզում է, թե ոչ:

Եթե այդ վտանգը Ռուսաստանին սպառնում է, ինչո՞ւ այսքան ժամանակ որևէ քայլ չի արել դա կանխելու համար:

Ռուսաստանը խոսեց 10 օր հետո, երբ զգաց անմիջական վտանգը, բայց թեթև զգաց: Ավելին տեղի կունենա, երբ հարցը խորանա: Բայց այս ամենի մեջ կարևորը մեր փառապանծ բանակի դերակատարությունն է, որովհետև ակնհայտ է, որ այս բոլորի հաշվարկով, նաև Հայաստանի գողապետության պարագլուխների, Հայաստանը շատ արագ ջախջախվելու էր: Օրինակ, ես մտածում եմ, որ եթե ադրբեջանցիները, թուրքերը իմանային, որ այսպիսի բանակի, այսպիսի համաշխարհային կազմակերպվածությամբ ժողովրդի հետ են բախվելու, դժվար պատերազմ սկսեին: Մի բանաձև կա, դուք կռվեք, զենք բերող կգտնվի:

Հոկտեմբերի 29-ին Ժնևում հանդիպելու են Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարները: Կա՞ որևէ ակնկալիք այդ հանդիպումից:

Ես չունեմ ակնկալիք, որովհետև թուրքերը վա բանկ են գնում: Այսինքն նա մտածում է, որ այսքան ծախս է արել, նաև խայտառակվել է աշխարհով մեկ, և այդ պայմաններում որևէ արդյունք Ժնևից չեմ ակնկալում: Բայց այդ հանդիպմանը մասնակցել պետք է. մեր աշխատանքը պետք է բաժանվի երկու մասի. Բանակը չի լսում այս ամեն ինչը, ինքը գործողություններն անում է ավելի պրոֆեսիոնալ, ավելի որակով, իսկ դիվանագետներն անում են իրենց գործը: Բանակը ոչնչի չպետք է ենթարկվի, որովհետև հարցի լուծումը Ադրբեջանի բանակն արնաքամ անելու մեջ է: Ուրիշ ոչ մի ձևով իրենք չեն հանգստանալու: Իրենք ասում են, որ վերջնականապես հարցը փակելու են: Ադրբեջանը վարում է տոտալ պատերազմ, և նման պայմաններում Ադրբեջանի կողմից նահանջներ դժվար լինեն: Դրա համար գլխավորը բանակն է, որ պետք է կռվի, Արաքսի հովիտը պետք է դառնա ասկյարի գերեզմանոց: Կարո՞ղ ենք, թե ոչ. Դրա այլընտրանքը մեզ համար ահավոր է, ուրեմն պետք է կարողանանք:

Եվ այստեղ մենք պետք է հենվենք իռացիոնալի վրա, հայ զինվորի տաղանդի և գեներալի հանճարի վրա, որ ունեցել ենք դարերով: Արաքսի հովիտը պետք է լինի ասկյարի գերեզմանոց, դա մեր Ստալինգրադն է: Այլապես եթե հրադադար եղավ, ապա զինադադարի վերածվեց այս վիճակով, իրենք Մեղրիի մատույցներում են, և որ օրը լավ զգացին, գիշերը Օրդուբադից են խփելու: Ուրեմն ինչ ուզում է լինի, մենք պետք է մաքրենք Արաքսի հովիտը: Իռացիոնալ է պետք լինել, ինչպես Սարդարապատում էր իռացիոնալ: Սարդարապատում էլ Արամն ասում էր՝ գիտենք, որ ջախջախվում ենք, բայց մեկ է, կռվելու ենք: Կռվեցին ու հաղթեցին: Արաքսի ափը պետք է լրիվ մաքրվի, ինչ գնով ուզում է լինի: Եթե մնաց այսպես, պատերազմի գայթակղությունը լինելու է 100 տոկոսով: Իրենք դուրս են գալիս Նախիջևան և պանթյուրքիզմը այստեղ է: Նժդեհի փառքը հենց այդ է, որ այդ 46 կմ հատվածը պահեց:

lragir.am/2020/10/27/593486/