Արեւմտահայերէն… Սփիւռքահայ Գրականութիւն… (4) – Յակոբ Չոլաքեան
19 ՕԳՈՍՏՈՍ 2021 – ՅՕԴՈՒԱԾՆԵՐ – ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ:
Յակոբ Չոլաքեան – ՆԱԽՈՐԴ ՅՕԴՈՒԱԾԸ:
Այո, մեր թղթային մամուլը, մանաւանդ գրականը, մեծ անկում ապրեցաւ սա վերջին երեսնամեակին, բայց ատիկա երբեք չի նշանակեր, որ սփիւռքահայ գրականութիւնը թաւագլոր նահանջի մէջ է: Չկայ այդպէս բան:
Ներկայիս հարթակը փոխուած է. համացանցային հեռարաւորութիւնները եկած են մեծ մասով գրաւելու թղթային հրատարակութիւններու տեղը եւ լաւ է, որ մեր նախկին թերթերն ու գրական յաւելուածները ունին իրենց ելեկտրոնային կայքերը եւ հասանելի են բոլոր ընթերցողներուն…: Աւելին, եթէ թղթայինի պարագային մեր հրապարակէն կամաց-կամաց դուրս դրուեցաւ անկախ մամուլը, եւ մենք երկար ատենէ ի վեր ազատ խօսքի ու մտածողութեան հարթակներ չունէինք որոշ գաղութներու մէջ, հիմա երեւոյթը բոլորովին տարբեր է. ազատ խօսքի ելեկտրոնային մամուլ մը կայ եւ բաւական շատ:
Ելեկտրոնային մամուլը խայտաբղէտ պատկեր մը կը ներկայացնէ, ոմանք անհատական են, ոմանք խմբակային: Ըստ բովանդակութեան՝ ոմանք լրատուական են, ոմանք բազմաբովանդակ: Կ’արժէ մէջբերել անոնցմէ մէկուն (Տարբերակ 21) ծրագիրը. գրուած է.
1) Յառաջ մղել հայ հրապարակախօսութիւնն ու լրագրութիւնը, կարծիքի բազմազանութեան ապահովման եւ քննական միտքի քաջալերման յատկանիշներով:
2) Դառնալ հայ կեանքին եւ ժամանակակից աշխարհին վերաբերող տեսական, հասարակական եւ մշակութային խնդիրներու քննարկման եւ բանավէճի միջավայր՝ հեղինակներու եւ ընթերցողներու մասնակցութեամբ:
3) Նպաստել հայերէն գրական ստեղծագործութեան՝ միաժամանակ կարեւոր տեղ տալով այլալեզու գրական երկերու հայացման:
4) Զարկ տալ հին թէ ժամանակակից հայ պատմութեան եւ հասարակական, մշակութային ու կրթական կեանքի ուսումնասիրութեան՝ մօտեցումներու բազմազանութեան յատկանիշներով:
Հաճելի է կարդալ. կը սպասենք ակնդէտ:
Կան զուտ գրական հանդէսներ, որոնք տեղ կու տան թէ՛ յայտնի եւ թէ սկսնակ գրիչներու: Ասոնք ալ քիչ չեն: Գլխաւոր խմբագիր Իշխան Չիֆթճեան Հայերէն blog հանդէսի յայտարարագիրին մէջ կը գրէ. «Հոն կան գրիչներ տարբեր երկիրներէ, տարբեր տարիքի ու տարբեր հասունացման մէջ գտնուող։ Հոն կան գիրականն ու գրականը միաժամանակ կողք կողքի կամ իրարու յաջորդող: Հայերէն blogը հեռու կը մնայ հետեւեալ ու նման հեղգ արտայայտութիւններէ՝ գրող չկայ, ընթերցող չկայ, լեզուն մեռած է, լեզուն կը մեռնի, պատասխանատու չկայ, ղեկավար չկայ, պէտք է լեզուն պահել, զայն ապրիլ, ապրեցնել եւ այլն»։
Ասիկա լրջագոյն մարտահրաւէր մըն է բոլոր անոնց, որոնք կը կարծեն, թէ չկայ սփիւռքահայ գրականութիւն: Վերջացաւ: Մամուլն ու գրական հրապարակը հարթակ է գրելու կիրք ու շնորհք ունեցողներուն համար: Ոչ ոք գիտէ, թէ այս կամ այն սկսնակը ինչպիսի նուաճումներ կ’ունենայ, ուր կը հասնի ստեղծագործական իր ճանապարհին վրայ: Ճիշդ ձեւակերպուած է. «գիրականն ու գրականը»: Կարեւորը գիրին տեղ տալն է, որ յետոյ գրականը հասուննայ, տասնեակներուն մէջէն թերեւս ոչ մէկը, հարիւրեակի մէջէն թերեւս մէկը միայն: Բայց այնքան ատեն, որ լեզուն կայ, գրելու վարժանքը կայ, գրականութիւնն ալ պիտի գայ: Ընդունինք որ այդ շատերով պայմանաւորուած է մէկը, իսկական գրողի հասունացումը:Ելեկտրոնային կայքերէ ու հանդէսներէ անկախ՝ մեր օրերուն գրական փորձագրութեան հարթակ կը դառնան նաեւ անձնական օգտագործման ընկերային ցանցերը, մանաւանդ դիմատետրը: Ուրախութիւն է ինծի համար տեսնել, որ սփիւռքահայ շատ ու շատ յայտնի անուններ մշտական ներկայութիւններ են դիմատետրի վրայ իրենց գրական ստեղծագործութիւններով՝ պատմուածք, բանաստեղծութիւն, հրապարակագրութիւն (Սօսի Հաճեան, Վեհանոյշ Թեքեան, Յարութիւն Պէրպէրեան, Զարեհ Սափսըզեան, Մարուշ Երամեան, Արա Ճուհարեան, Երան Գույումճեան… ): Նկատելի է, որ ոմանք պէտք կը զգան իրենց հրատարակուած ժողովածուներէն ալ նիւթեր իջեցնել դիմատետրի վրայ. եւ ատիկա ալ ապացոյց է, որ ելեկտրոնային միջոցները աւելի հասանելի են մարդոց, քան տպագիր գործերը եւ թէ ընթերցողներ կը փնտռեն որոշ անուններ:
Եւ աւելին՝ դիմատետրի միջոցով կը յայտնուին բոլորովին նոր անուններ ու շատ արագ՝ ընթերցողներուն սիրելի կը դառնան: Կարելի է թուել արդէն ծանօթ անուններ, բայց ես հոս կը բաւարարուիմ Խաժակ Այնթապլեանով, որուն հնարամիտ երեւակայութիւնը, ուժեղ հիւմորը եւ հեզասահ արեւմտահայերէնը այնքան հաճելի կը դարձնեն իր կիրակնօրեայ թողարկումները:
Քանի կայ ու կ’ապրի լեզուն, կ’ապրի գիրը ու անոր կը հետեւի գրականութիւնը:
Սփիւռքահայ գրականութիւնը կայ:
Կայ, բայց չկան նախկին աշխարհագրական բաժանումները՝ ամերիկահայ, ֆրանսահայ եւ այլն: Հայ գեղարուեստական խօսքը ամէն տեղէ կը լսուի ու ամէն տեղ կը հասնի: Սա իսկապէս սփիւռքահայ գրականութիւն է:
yeerakouyn.com/2021/08/19/արեւմտահայերէն-սփիւռքահայ-գրականու-2/
