«Պատրաստ Ենք Ադրբեջանի Հետ Բանակցութիւններ Վարել Լիարժէք Ձեւաչափի Վերականգնման Դէպքում, Որտեղ Արցախը Ճանաչուած Է Որպէս Լիիրաւ Կողմ»

ԱՐՑԱԽԻ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹԵԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ ԳՈՒՄԱՐԵՑ ԲԱՑԱՌԻԿ ԸՆԴԼԱՅՆՈՒԱԾ ՆԻՍՏ

Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Արայիկ Յարութիւնեան, ընդառաջելով Արցախի Ազգային ժողովին մէջ ներկայացուած քաղաքական ուժերու առաջարկին՝ 3 Հոկտեմբերին հրաւիրեց Արցախի անվտանգութեան խորհուրդի (ԱԽ) ընդլայնուած նիստի՝ բարձրաստիճան խումբ մը պաշտօնեաներու, խորհրդարանական բոլոր ուժերու ներկայացուցիչներուն եւ հայ առաքելական եկեղեցւոյ Արցախի թեմի առաջնորդին մասնակցութեամբ:

Արցախի Հանրապետութեան նախագահի աշխատակազմէն «Արմէնփրէս»ին յայտնեցին, որ քննարկուեցան Արցախի Հանրապետութեան շուրջ ստեղծուած ռազմաքաղաքական վերջին զարգացումները: Տեղի ունեցած քննարկումներուն իբրեւ արդիւնք՝ Արցախի անվտանգութեան խորհուրդը միաձայնութեամբ համաձայնեցաւ հրապարակել հետեւեալ յայտարարութիւնը.

«Մտահոգուած լինելով աշխարհում եւ մեր տարածաշրջանում տեղի ունեցող զարգացումներով պայմանաւորուած ծանր մարտահրաւէրներով,

«Վերահաստատելով Արցախի Հանրապետութեան իշխանութիւնների գործադիր ու օրէնսդիր թեւերի դիրքորոշումները Արցախի ապագայի վերաբերեալ,

«Յղում անելով Արցախի Հանրապետութեան նախագահի ս.թ. Սեպտեմբերի 19ի ուղերձին,

«Հաշուի առնելով դրան յաջորդող նոր զարգացումները, մասնաւորապէս՝ Սեպտեմբերի 30ին Հայաստանի հանրային հեռուստատեսութեանը ՀՀ Վարչապետի տուած հարցազրոյցում հնչեցուած որոշ մտքերի եւ տեսակէտների շուրջ մեր հանրութեան մօտ առկայ մտահոգութիւնները՝

«Արցախի Հանրապետութեան անվտանգութեան խորհրդի ընդլայնուած նիստի բոլոր մասնակիցներով յայտարարում ենք.

«1. Արձանագրում ենք, որ 2020թ. թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի (յարձակման) եւ դրան յաջորդող երկամեայ ռազմաքաղաքական զարգացումների հետեւանքով փաստացի ունենք մի իրավիճակ, երբ Ադրբեջանը, Թուրքիայի անվերապահ աջակցութեամբ, ձեռք է բերել ազդեցիկ լծակներ եւ ագրեսիւ (յարձակողապաշտ) կերպով դրանք օգտագործում է իր առաւելապաշտական նկրտումներն իրականացնելու համար: Ադրբեջանի գործողութիւններն ուղեկցւում են ուժի եւ ուժի սպառնալիքի հետեւողական կիրառմամբ, հայատեացութեան պետական քաղաքականութեան ահագնացող դրսեւորումներով եւ միջազգային իրաւունքի հիմնարար նորմերի (չափանիշներու) կոպտագոյն այլ խախտումներով: Ադրբեջանը բոլոր լծակների կիրառմամբ ձգտում է ապահովել ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետութեան հետ յարաբերութիւններում իր ճնշող եւ թելադրող դիրքը, այլեւ՝ ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման ցանկացած ձեւաչափի ու ջանքերի վիժեցումը՝ յայտարարելով, որ ինքը պատերազմով լուծել է այդ հիմնախնդիրը: Դրան հակառակ, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրները եւ միջազգային այլ դերակատարներ տարբեր ձեւակերպումներով վերահաստատել են հակամարտութեան գոյութիւնը եւ դրա համապարփակ կարգաւորման անհրաժեշտութիւնը:

«2. Արցախի Հանրապետութեան դիրքորոշումը միշտ յստակ է եղել, որ ղարաբաղեան հակամարտութիւնը պէտք է կարգաւորուի Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրաւունքի եւ դրա իրացման արդիւնքների լրիւ ու անսակարկելի ճանաչման հիման վրայ: Անառարկելի է, որ 1991 թուականին Արցախի ժողովուրդը ինքնորոշուել է միջազգային իրաւունքի եւ ԽՍՀՄ օրէնսդրութեան նորմերին համապատասխան, եւ Արցախը երբեւէ անկախ Ադրբեջանի կազմում չի եղել: Ընդ որում, Արցախի Հանրապետութեան միջազգայնօրէն չճանաչուած լինելը չի նշանակում Արցախի ժողովրդի բնական իրաւունքների ու Արցախի Հանրապետութեան գոյութեան փաստի բացակայութիւն: Չնայած բոլոր դժուարութիւններին ու մարտահրաւէրներին, այսուհետ եւս մենք շարունակելու ենք մեր ընտրած ճանապարհը սեփական հայրենիքում մեր ճակատագիրն ինքնուրոյն որոշելու եւ տնօրինելու ուղղութեամբ:

«3. Արցախի երկարաժամկէտ ու կայուն անվտանգութիւնը պէտք է ապահովուի թէ՛ մեր սեփական պաշտպանական հնարաւորութիւնների, թէ՛ ռուս խաղաղապահների անժամկէտ առաքելութեան եւ թէ Հայաստանի Հանրապետութեան բոլոր հնարաւոր գործիքակազմերի միջոցով: Սեփական պաշտպանական հնարաւորութիւնների բարելաւումը շարունակական աշխատանք է եւ գտնւում է մեր մշտական ուշադրութեան ներքոյ: Իսկ Ռուսաստանի խաղաղապահ առաքելութիւնը, չնայած վերջին ամիսների լրացուցիչ մարտահրաւէրներին, շարունակում է մնալ Արցախի ժողովրդի անվտանգութեան գլխաւոր միջազգային երաշխիքը: Այս համատեքստում չափազանց վտանգաւոր ենք համարում բնական դաշնակիցների հետ աւանդական յարաբերութիւնների վատթարացման փորձերը:

«4. Արցախի Հանրապետութիւնը եւ արցախահայութիւնը կանգնած են Մայր Հայաստանի պետականութեան ու ժողովրդի կողքին բոլոր կենսական մարտահրաւէրների յաղթահարման հարցում, քանի որ դա են ենթադրում մեր համազգային արժէքներն ու շահերը: Մենք ընկալում ենք, որ Հայաստան-Ադրբեջան յարաբերութիւնների կարգաւորմանը միտուած միջպետական պայմանագրի հնարաւոր ստորագրումը կարող է դառնալ Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան ու անվտանգ ապագայի եւ տարածաշրջանային կայունութեան ու խաղաղութեան երաշխաւորման համար կարեւոր հիմք: Այնուամենայնիւ, հաշուի առնելով այդ յարաբերութիւններում հայ ժողովրդի անտրոհելի մասի՝ արցախահայութեան շահերի անխուսափելի առկայութիւնն ու կարեւորութիւնը՝ ընդգծում ենք, որ մեզ համար անընդունելի է որեւէ փաստաթուղթ, որը կարող է անտեսել ղարաբաղեան հակամարտութեան գոյութիւնը, հարուածի տակ դնել դրա արդարացի կարգաւորման հեռանկարը եւ սահմանափակել Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրաւունքի եւ դրա իրացման արդիւնքների միջազգային ճանաչման հնարաւորութիւնները, այդ թւում՝ տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքի հանդէպ դրա ստորադասման կեղծ օրակարգով: Այդ համատեքստում կարեւորում ենք ԱՀ եւ ՀՀ իշխանութիւնների պարբերական խորհրդակցութիւնները թեմայի շուրջ, որոնց շրջանակներում ՀՀ վարչապետը ԱՀ նախագահին է ներկայացնում միջազգային բանակցութիւնների մանրամասներ, Նախագահն էլ իր հերթին՝ ԱՀ իշխանութիւնների դիրքորոշումները, այդ թւում՝ անհամաձայնութիւնները:

«5. Անցած երեք տասնամեակների ընթացքում հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարի եւ պետականակերտման գործընթացի թէ՛ տրամաբանութիւնը, թէ՛ գործնական քայլերը կառուցւում էին ինչպէս համահայկական ներուժի համախմբման, այնպէս էլ մեր բարեկամների ու դաշնակիցների քաղաքական աջակցութիւնը ճիշդ հունով ուղղորդելու միջոցով: Հաշուի առնելով անցեալի դրական փորձը՝ հայ ժողովրդին բաժին հասած դժուարին ու ծանր այս մարտահրաւէրների յաղթահարման լաւագոյն գրաւականը համազգային միասնութեան դրսեւորումն է: Մենք միշտ բարձր ենք գնահատել ողջ հայ ժողովրդի եւ Հայաստանի Հանրապետութեան շարունակական աջակցութիւնը Արցախի Հանրապետութեանը, առանց որի չէինք կարող արձանագրել բազում կարեւոր յաջողութիւններ մեր պայքարում: Այդ առումով Հայաստան-Արցախ-Սփիւռք եռամիասնութեան պահպանումն ու ամրապնդումը պարզապէս այլընտրանք չունի: Համազգային արժէքներն ու շահերը ենթադրում են, որ անկախ ամէն ինչից՝ Մայր Հայաստանը պէտք է մշտապէս լինի Արցախի կողքին բոլոր ուղղութիւններով, յատկապէս՝ Արցախի ժողովրդի անվտանգութեան երաշխաւորման եւ ինքնորոշման իրաւունքի միջազգային ճանաչման առումներով:

«6. Անհերքելի է, որ Արցախի ապագայի շահառուն ողջ հայ ժողովուրդն է, եւ Հայաստանի ու Արցախի շահերը պէտք է դիտարկել մէկ ամբողջութեան մէջ: Հաշուի առնելով յատկապէս յետ-պատերազմեան համատեքստն ու մարտահրաւէրները՝ շեշտադրում ենք, որ քանի դեռ Արցախի Հանրապետութիւնը չի ընդգրկուել հակամարտութեան կարգաւորման գործընթացում լիիրաւ հիմունքներով եւ միջազգային բարձր ձեւաչափի շրջանակներում, Հայաստանի Հանրապետութիւնն է պարտաւորուած ու լիազօրուած ներկայացնելու եւ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի իրաւունքներն ու շահերը միջազգային հարթակներում: Այդ պարտաւորութիւններն ու լիազօրութիւններն ամրագրուած են Հայաստանի Հանրապետութեան ներպետական եւ միջազգային մի շարք փաստաթղթերով, այդ թւում՝ ԵԱՀԿ փաստաթղթերով եւ 2020թ. Նոյեմբերի 9ի եռակողմ յայտարարութեամբ: Ուստի, մենք պատրաստ ենք Ադրբեջանի հետ բանակցութիւններ վարել հակամարտութեան կարգաւորման շուրջ՝ բանակցային լիարժէք ձեւաչափի վերականգնման դէպքում, որտեղ Արցախի Հանրապետութիւնը ճանաչուած է որպէս լիիրաւ կողմ:

«Արցախի Հանրապետութեան իշխանութիւնները շարունակելու են օպերատիւ կերպով հետեւել աշխարհի ու տարածաշրջանի զարգացումներին՝ ձեռնարկելով համապատասխան քայլեր իրավիճակից բխող ռիսկերի (վտանգներու) կառավարման ուղղութեամբ»:

asbarez.am/427162/պատրաստ-ենք-ադրբեջանի-հետ-բանակցութ/