04 փետրուար 2016
ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
Պօղոս առաքեալ կը նշէ, թէ հաւատացեալներու հաւաքականութիւնը եկեղեցին է, իսկ եկեղեցին` Քրիստոսի մարմինը: 451 թուականին, մինչ ուրիշներ Քաղկեդոնի մէջ Քրիստոսի մարմինը կը բզքտէին, հայոց բանակը Աւարայրի դաշտին վրայ կը պաշտպանէր եկեղեցին` Քրիստոսի մարմինը: Այդ իրողութիւնը, սակայն, այդ ճակատամարտին միայն մէկ երեսն է:
Սարգիս Զէյթլեան դիպուկ կերպով կը նշէ. «Բոլո՛ր ազգերը, ամէնէն մեծերէն սկսեալ մինչեւ ամէնէն փոքրերը, գիտե՛ն եւ կը գիտակցին, յստակօրէն եւ աներկբայօրէն, թէ իրենց գոյութեան ու գոյատեւման հիմնական ազդակը կը կայանայ ո՛չ թէ իրենց ինքնութիւնը չակերտել ու չքացնելուն, այլ զայն տեւաբար շեշտելուն, զօրացնելուն ու ընդգծելուն մէջ:
Գիտեն եւ կը գիտակցին, որ իրենց գոյութեան, գոյատեւման ու մեծութեան նախապայմանը ո՛չ թէ ազգային ինքնութեան համադրութեան, այլ հակադրութեան մէջ է: Ընդհակառակն, համադրութիւնը մահ է իրենց համար, կեանքն ու կենսունակութիւնը-ո՛չ միայն իրենց, այլեւ բովանդա՛կ մարդկութեան- հակադրութեան մէջ է: Այո՛, ազգային ինքնութիւնը, ազգային առանձնայատկութիւնները, ազգային դիմագիծը շեշտելուն, ազգային գոյներն ու գունաւորումները խտացնելո՛ւն մէջ է կեանքը, կեանքի աղբիւրը բոլոր ազգային անհատականութեանց, անձնականութեանց, ճշմարտութեա՛նց, մշակոյթներո՛ւն, արժէքներո՛ւն»:
Այսօր ազգային այդ ինքնութեան պահպանման համար է, որ Եւրոպական միութեան անդամ երկիրներու մէջ յառաջացած են համաեւրոպացիութիւնը մերժող քաղաքական շարժումները, ինչպէս նաեւ իրենց երկիրներուն մէջ քիչ մը ամէն տեղ «սունկի պէս բուսած» մինարէներուն եւ իսլամ համաքաղաքացիներուն ու գաղթականներուն բարձր ծնելիութեան համեմատութեան ի տես` իսլամոֆոպիան: Պետութիւններու համարկման քաղաքականութենէն ետդարձ կատարելու այդ ձգտումին դրդապատճառը այն է, որ այդ համարկումը նաեւ պետութիւններէն անդին կը նշանակէ նաեւ ազգերու` անոնց ինքնութեան համարկումը, եւ ոչ թէ գոյակցութիւնը: Հարց մը, որ նորաստեղծ չէ:
301 թուականին հայ ժողովուրդին կողմէ քրիստոնէութիւնը իբրեւ պետական կրօն որդեգրումը բացառապէս քաղաքական աքթ մըն էր, որուն գլխաւոր դերակատարն էր Տրդատ Գ. թագաւորը: Ան էր, որ պատմագիրին կողմէ պատկերաւոր կերպով իբրեւ խոզի վերածուելով անտառները դեգերող իբրեւ ներկայացուած, երկարատեւ մտատանջումէ ետք, տուաւ այդ ճակատագրական որոշումը, որ փոքրաթիւ հայութիւնը կ՛անջատէր զինք շրջապատող մեծաթիւ հեթանոս ժողովուրդներէն: Ան այդ որոշումը տուաւ քաջ գիտակցելով հեթանոս մեծ տէրութիւններով շրջապատուած երկրին ու ազգին համար նման որոշումին ստեղծած անմիջական վտանգներն ու դժուարութիւնները, որոնք յանձն կ՛առնէր դիմագրաւել ի սէր իր ազգի գոյատեւման: Այլ խօսքով, իր անձնական շահն ու հանգիստը կը զոհաբերէր հաւաքական շահի բագինին:
Որոշ ժամանակ ետք, արդէն քաջարի ու հեռատես թագաւորին այդ մեծ քայլը, որուն համար ալ ան իրաւամբ կը կոչուի Տրդատ Մեծ, պայմաններու փոփոխութեան պատճառով այլեւս դադրած էր հայ ժողովուրդի ինքնութեան պահպանման համար բաւարար ըլլալէ: Այդ «վահանը» կարիքը ունէր ամրապնդման: Այդ քայլը առնուեցաւ 403 թուականին` Մեսրոպ Մաշտոցին կողմէ Վռամշապուհ թագաւորին եւ Սահակ Պարթեւ կաթողիկոսին հետ համախորհուրդ:
451 թուականին «Վասն հաւատոյ, վասն հայրենեաց» մղուած ճակատամարտը հայ ժողովուրդի ինքնութեան պահպանման ու գոյատեւման համար առնուած վերոնշեալ երկու քայլերու պաշտպանութեան համար էր:
Պատահական չէ, որ հայոց պատմութեան նշեալ երեք դրուագներուն հերոսները հայ եկեղեցւոյ կողմէ հռչակուած են սուրբեր: Անոնք իսկութեան մէջ քաղաքական սուրբեր են եւ ոչ թէ` կրօնական: Անոնք աշխարհագրական վատ դիրքի մը վրայ ապրող փոքր ազգի մը գոյատեւելու, ստեղծագործելու եւ զարգանալու պարգեւի հրաշքը գործած սուրբեր են, որոնք իրենց բարեխօսութիւնը կը կատարեն միա՛յն հայ ժողովուրդի հաւաքական կեանքի առնչուող հարցերու վերաբերեալ եւ ոչ թէ` անհատական: Հրաշագործ այդ սուրբերը կը շարունակեն գործել, սակայն լռելեայն ու ծածուկ կերպով. վստահ ենք, որ անոնք Սարդարապատի ճակատամարտի եւ Արցախի ազատագրութեան ընթացքին կը բարեխօսէին իրենց ժողովուրդին համար եւ կանգնած էին ու կը շարունակեն կանգնիլ հայկական բանակին կողքին:
Ազգերը չեն մեռնիր, այլ անձնասպան կ՛ըլլան, երբ պարտուողական ոգիով կը հաշտուին լեզուի եւ ազգային նկարագիրի կորուստին, կը հրաժարին ազգային մշակոյթէն ու քաղաքական դատէն եւ զանոնք նոր սերունդներուն փոխանցելուն մէջ կը թերանան կամ այս սրբազան պարտականութենէն կը հրաժարին: Ատոնք են այն թոյնի կաթիլները, որոնք կը սպաննեն հայ ազգը:
Եթէ այսօր կը գոյատեւենք, ապա` շնորհիւ մեր նախահայրերուն, ի շահ հաւաքականին անոնց կատարած բազմաթիւ զոհողութիւններուն ու գոյատեւման կամքին: Այո՛, հայ ըլլալը (ինչպէս այլ ազգի զաւակ ըլլալը) դժուար է, ատիկա երբեք ալ դիւրին չէ եղած, սակայն անձնասպանութիւնը փրկութիւն կամ լուծում չէ: «Ապրեցէ՛ք եւ այդ ալ` հայօրէն». ա՛յս է պատգամը մեր քաղաքական սուրբերուն:
ԱԶԴԱԿ
http://www.aztagdaily.com
