31 Օգոստոսի 2018 – Երազի մը իրականացումը:
Փոքր տարիքէն՝ բոլորս կը լսենք Սուրբ Լերան մը մասին: Այն լերան՝ որուն վրայ կանգ առաւ Նոյի տապանը: Այն լերան՝ որուն նկարը ոեւէ հայ՝ աշխարհի չորս կողմերէն, եթէ տեսնէ՝ անմիջապէս կը ճանչնայ: Շատ ճի՛շդ: Մեծ Մասիսը, կամ ինչպէս բոլորս կ՝անուանենք՝ Արարատ լեռը: Արարատը՝ որ տարիներէ ի վեր կը գտնուի թրքագրաւեալ Հայաստանի հողերուն վրայ:
2002ին, առաջին անգամ ըլլալով, գտնուեցայ Հայաստան՝ մասնակցելու 7րդ Համա-Հ.Մ.Ը.Մ.ական բանակումին: Այդ օրերուն այցելեցինք Խոր Վիրապ: Երբ գլուխս վերցուցի, դիմացս տեսայ Արարատ լեռը: Այնքան մօտ էր՝ սակայն միաժամանակ այնքա՜ն հեռու: Ուրեմն ինքզինքիս խոստացայ, որ օր մը պիտի բարձրանամ ու զետեղեմ հայկական դրօշը իր գագաթին:
20 Փետրուար 2018, ժամը մօտաւորապէս 17:30ին հեռաձայնս հնչեց: Օտար թիւ մըն էր: Պատասխանեցի: Եղբայրս՝ Ռուբէնն էր՝ Երուսաղէմէն:
— «Պատրաստուիր»՝ ըսաւ,- «ժամը հասաւ»:
— «Ո՞ր ժամը»՝ հարցուցի:
— «Արարատ լեռը բարձրանալու ժամը»՝ պատասխանեց:
Փոքր դադարէ մը ետք ըսի՝
— «Տարիներէ ի վեր պատրաստ եմ եղբայր»:
Սրտիս զարկը արագացաւ: Այնքան ուրախ եւ հպարտ էի, սակայն միաժամանակ մտահոգ, թէ պիտի կարողանայի՞ մագլցիլ մինչեւ գագաթ: 5137մ. բարձունք:
Հ.Մ.Ը.Մ.ի հիմնադրութեան 100ա-մեակին առիթով, 9-14 Յուլիս 2018ին, կազմակերպուեցաւ քայլարշաւ դէպի Արարատ լեռ, ինչպէս նաեւ այցելութիւններ՝ թրքագրաւեալ մեր հողերուն վրայ գտնուող տարբեր քաղաքներու: 21 Հ.Մ.Ը.Մ.ականներ, աշխարհի չորս կողմերէն, ժամադրուեցանք առաւօտեան ժամը 5:00ին, Երեւանի հրապարակը: Ինքնաշարժ ելանք ու մեր ճամբորդութիւնը սկսաւ: Ճամբու ընթացքին՝ հայկական երգեր լսելով ու երգելով կ՚ոգեւորուէինք: Չորս ժամ ետք հասանք Վրաստանի սահմանը: Մօտ մէկ ժամ ետք, հեռուէն երեւցաւ թրքական դրօշակը: Մէջս զայրոյթ մը զգացի, սակայն ինքզինքս հանդարտեցուցի՝ յիշելով Թուրքիա մտնելուս նպատակը:
Առաջին այցելութիւնը եղաւ Կարսի հայկական եկեղեցին, սակայն փոխարինուած մզկիթի մը: Սրտնեղութիւնը եւ զայրոյթը դարձեալ ողողեցին հոգիս: Քիչ մը անդին, մեր անմահ բանաստեղծ՝ Եղիշէ Չարենցի տունը: Եթէ կրնայ մէկը տուն անուանել փլատակ այն պատերը, որոնք փոխարինած էին մեր գեղարուեստին անցեալին ներշնչող վայրը: Սիրտս ճմլուեցաւ:
Ապա՝ ճամբայ ելանք դէպի Անի քաղաքը: Ճամբու ընթացքին կը մտածէի, թէ ի՞նչ պիտի հանդիպինք Անիի մէջ: Վերջապէս՝ հասանք: Մուտքէն ներս մտնելով հանդիպեցանք մի միայն 5 եկեղեցիներու՝ անոնք ալ կիսաքանդ վիճակի մէջ, պատրաստ էին աւերումի: Ո՞ւր էին 1000 ու 1 այն եկեղեցիները: Ո՞ւր էր այն պատմական, շքեղ քաղաքը: Դժբախտաբար…….այլեւս չկար:
Երկրորդ օրը հասաւ: Արթնցայ եւ հիւրանոցի պատուհանէն դուրս նայելով՝ դիմացս տեսայ Արարատ լեռը: Բայց այս անգամ ճիշդ կողմէն կը տեսնէի: Ձախ կողմը մեծ եւ աջ կողմը փոքր Մասիսները: Հպարտօրէն կանգնած, կարծես զիս հեռուէն կը կանչէին:
Նախաճաշելէ ետք, մեր պայուսակները ինքնաշարժ դրինք եւ ճամբայ ելանք դէպի Արարատ: Մէկ ժամ ետք հասանք Արարատի լանջին: Բոլորս մեծ ուրախութեամբ եւ հպարտութեամբ կը դիտէինք անոր գագաթը, ուր մենք ալ պիտի գտնուէինք մի քանի օր ետք:
Եւ ահա՛ մեր շատ սպասուած քայլարշաւը սկսաւ: 7-8 ժամ քալելէ ետք, հասանք առաջին բանակավայրը, որ կը գտնուէր 3500 մեթր բարձունքի վրայ: Ճնշումի փոփոխութեան պատճառաւ անհագստութիւնները ակնկալելի էին, սակայն մեր խանդը եւ եռանդը այդ բոլորը կը դիմագրաւէին: Մէկս միւսին կը համոզէինք, թէ իսկապէս Արարատ լերան վրայ կը գտնուինք: Տեսարանը հիանալի էր, իսկ եղանակը՝ պայծառօդեայ: Վրանները լարելէ յետոյ, ճաշեցինք ու քնացանք: Մեր յոգնութիւնը շատ էր եւ պիտի աւելնար յառաջիկայ օրերուն:
Յաջորդ օրը ճամբայ ելանք դէպի երկրորդ բանակավայրը, որ կը գտնուէր 4200 մ. բարձունքի վրայ: Չորս ժամ քարոտ ճամբաներէ քալելէ ետք՝ հասանք: Դարձեալ լարեցինք մեր վրանները, ճաշեցինք եւ կանուխ քնացանք: Այդ գիշեր, ժամը 12:00ին պիտի ելէինք ճամբայ՝ դէպի գագաթ, որպէսզի առաւօտեան կանուխ ժամերուն գտնուինք Արարատի կատարին: Բայց ո՞վ կրնար քնանալ այդ ժամուն՝ մտածելով մինչեւ գագաթ ճանապարհին մասին: Մտահոգ էի, թէ պիտի կարենա՞մ հասնիլ մինչեւ գագաթ:Արդէն բաւական յոգնած կը զգայի: Այս մտածումներուս մէջ՝ քունս տարաւ:
Այդ շատ սպասուած ժամը վերջապէս հասած էր: Մի քանի ժամէն կեանքիս երազանքը պիտի իրականանար: Մութին մէջ պատրաստուեցանք, մեր ելեկտրական ջահերը առինք եւ Տէրունական աղօթքը աղօթելէ ետք՝ խումբով ճամբայ ելանք: Դժուար եւ յոգնեցուցիչ էր ճանապարհը դէպի գագաթ: Ճնշումի եւ օդի փոփոխութիւնը դարձեալ անհանգստացուց շատերուս: Բայց գագաթին մասին մտածելով՝ շարունակեցի՛: Ճանապարհը ալ աւելի կը դժուարանար, երբ այլեւս հողի փոխարէն՝ ձիւներու վրայէն կը քալէինք: 400 մ. գագաթ չի հասած՝ կարծես ուժս կորսնցուցի: Արդէն բաւական ժամ էր, որ կը քալէինք: Գլուխս դարձեալ դէպի գագաթ դարձուցի եւ յանկարծ տեսայ հոն ընտանիքս, ծնողքս, քոյրս եւ բոլոր իմ մտերիմ այն անձերը, որոնք ինձ կը կանչէին.- «Վիգէն եկո՛ւր, կրնա՛ս, քեզ կը սպասենք»:
Վիզս հագուած սկաուտական եռագոյն փողկապս աւելի սեղմեցի, ուժերս հաւաքեցի եւ ամէն մէկ քայլիս հետ անուն մը տալով՝ քայլ առ քայլ վերջապէս հասայ նպատակիս: Երբ ոտքս կոխեցի Արարատ լերան գագաթին, 5137 մ., հայկական դրօշը բռնած, ծունկի եկայ, աչքերս գոցեցի եւ սիրտս ուխտերով լեցուցի: Յոգնութեան եւ ցաւին տեղը փոխարինած էր այլեւս հպարտութիւնը: Երջանկութեան արցունքներ կը հոսէին աչքերէս: Տեսարանը՝ հմայիչ: Զգացումներս՝ անբացատրելի: Կարծես ամբողջ աշխարհը ինծի կը պատկանէր: 15 վայրկեան մնացինք. պաղ էր եւ շատ կը փչէր: Ջերմութիւնը մօտաւորապէս -10 C:
Ապա՝ բոլոր քոյրերով ու եղբայրներով հաւաքուեցանք եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի 100ամեակին առթիւ մեր միասնական ուխտը կատարեցինք:
Զգացումներս շատ ուժեղ էին: Շատ հպարտ կը զգայի: Տարիներէ ի վեր ունեցած երազանքս արդէն իրականացած էր: Եռագոյն սկաուտական փողկապս, որ 7 տարեկանէս կը կրեմ վիզիս շուրջ եւ սրտիս մէջ, ճամբու ամբողջ ընթացքին, առաւել ուժ կու տար ինծի:
Վերադարձի ժամը հասաւ: Երեք օր տեւած բարձրանալու ճանապարհը պէտք էր մէկ օրուան մէջ իջնել մինչեւ ստորոտ, ուր մեզ կը սպասէր ինքնաշարժը: Քալեցինք մինչեւ երկրորդ բանակավայրը, ապա առաջինին ու վերջապէս, շատ ժամ քալելէ ետք, հասանք ստորոտ:
Չորրորդ օրուան յայտագիրը, Վանա լիճի Աղթամար կղզիին այցելութիւնն էր: Վանայ լիճ հասնելէ ետք, դէպի Աղթամար երթալու նաւակը նստանք: Հեռուէն արդէն կ՚երեւէր «Սուրբ Խաչ» եկեղեցին՝ իր գմբէթին վրայ խաչով: Բոլորս միասին եկեղեցի մտանք եւ ոգեւորուած սկսանք Տէրունական աղօթքը երգել: Անմիջապէս երկու թուրք ոստիկաններ փորձեցին արգելք կենալ մեզի, բայց մենք աւելի բարձրաձայն երգելով՝ շարունակեցինք մինչեւ վերջ: Այդ պահուան մեր ոգեւորութիւնը լման թրքական բանակ մը անգամ չէր կրնար դադրեցնել: Մեր աղօթքը աւարտելէ ետք գացինք ճաշելու, ապա՝ մեկնեցանք դէպի հիւրանոց հանգստանալու:
Յաջորդ օրը, Հայաստան վերադառնալու օրն էր: Առտուան ժամը 5ին, նախաճաշէն ետք, մեր իրեղէնները հաւաքեցինք եւ ճամբայ ելանք դէպի Վրաստան ու, ապա, դէպի Հայաստան: Ամբողջ ճամբու ընթացքին բոլորս կը խօսէինք ու կը պատմէինք անցած օրերու մեր տպաւորութիւններուն մասին: Տակաւին չէինք հաւատար, որ Արարատ լերան գագաթը բարձրացած էինք:
Իսկապէս շատ գեղեցիկ ժամանակ անցուցինք: Հակառակ մեր յոգնութեան, բոլորս ալ հասանք մեր նպատակին:
Կ՚ուզեմ մեծ շնորհակալութիւն յայտնել բոլոր քոյրերուս եւ եղբայրներուս, որոնց հետ միասնաբար կարողացայ ամբողջացնել նպատակս՝ Արարատի գագաթը բարձրանալ:
Իսկ ձեզ՝ բոլոր ընթերցողներուդ եւ մանաւանդ Հ.Մ.Ը.Մ.ի Յունաստանի քոյրերուս եւ եղբայրներուս, կը թելադրեմ եւ կը մաղթեմ, օր մը դուք ալ բախտն ու առիթը ունենաք բարձրանալու մեր Արարատ լեռը:
Գիտեմ՝ ինչո՛ւ այսքան բարձր է Մասիս սարը՝ յոյսի պէս…
Մասիսն այսքան բարձր է կանգնել, որ ամէնքին երեւայ,
Որ տեսնի Հայն ու Հա՛յ մնայ, ինչպէս Մասիսն հայավէս:
Յովհաննէս Շիրազ
azator.gr/?p=10935
