30 ՆՈՅԵՄԲԵՐ 2018 – ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ – ԳԻՐԳԵՐՈՒ ՀԵՏ – ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ԵՋԵՐ:
Թարգմանեց` ԱՆԻ ՄԵԼՔՈՆԵԱՆ
«Հրաժեշտ Այնթուրային» գիրքն ընթերցողին է ներկայացնում 1915թ. ստուերում մեծացած սերնդի հետ պատահածները: Գառնիկ Բանեանը, ով հինգ տարեկան հասակում տեղահանուել է` բռնելով մահուան ճամբան, Ճեմալ փաշայի կողմից Այնթուրայում կառուցուած որբանոցում իր հետ տեղի պատահածներն է պատմում ու ընթերցողին կոչ անում ականջալուր լինել որբացած սերնդի պատմութեանը:
Գառնիկ Բանեանը 1915-1918թթ. մնացել է Միութիւն ու առաջադիմութիւն կուսակցութեան հիմնական ղեկավարներից Ճեմալ փաշայի կողմից ստեղծուած ու մի որոշ շրջան Հալիտէ Էտիփի պատասխանատուութեան տակ եղած` Լիբանանում գտնուող Այնթուրայի որբանոցում, որտեղ հաւաքում էին հայ, թուրք ու քիւրտ երեխաների: Ճեմալ փաշան, ով չէր ցանկանում, որ որբ մնացած հայ երեխաները արտասահմանեան կազմակերպութիւնների հետ գործ ունենան, ցանկանում էր դաստիարակել նրանց իր սեփական մեթոտներով: Այդ նպատակով հէնց առաջին օրուանից կիրառուած ճնշումները երեխաների պայքարի համար սկզբնակէտ են հանդիսանում: Միեւնոյն ժամանակ տուեալ շրջանում տիրող սովը երեխաների համար նշանակում էր աչքի առաջ ունենալ կեանքի ամէն տեսակ դժուարութիւնները:
«Հրաժեշտ Այնթուրային» գրքում ներկայացւում է Ա. Համաշխարհային պատերազմի պատճառած աւերածութիւններից իրենց մասնաբաժինն ունեցած ու աշխարհագրական այդ տարածքում մի տեղից միւսը դեգերող որբերի սովամահութեան ու ինքնութիւնների ժխտման դէմ տարուած պայքարի պատմութիւնը. պատմւում է նրանց համար, ովքեր ցանկանում են լսել վաղ տարիքում հասունացած ու իրենց մանկութիւնը լիարժէքօրէն չապրած սերնդին:
Հատուած գրքից.
«Աշխարհ եկած ամէն կենդանի արարած ծնուած պահից ուզում է ուտել: Ադամից ու Եւայից սկսած` դա այդպէս է, նրանց պատմութիւնն ինձ մայրս է պատմել: Այդ օրուանից մինչ օրս մարդկանց հիմնական մտածմունքը մշտապէս կուշտ լինելն է եղել: Քարանձաւի դիմացի մրջիւնները ցորենի հատիկները շատ դժուարութեամբ հաւաքում ու իրենց բոյն էին տանում, թռչունները ճիւղերի վրայ իրենց երգածի չափ տերեւ ու պտուղ էին ուտում, դիմացի լերան գագաթին գտնուող կովերն իրենց գլուխներն անընդհատ թաղում էին խոտերի մէջ: Մենք էլ առաւօտեան աչքերը բացելուն պէս մտածում էինք` ի՛նչ ուտենք. ուտել էինք ուզում, քանի որ ապրել էինք ցանկանում: Որեւէ վտանգ, որեւէ յոգնածութիւն հաշուի չառնելով` խոտ, արմատ, միրգ գտնելու յոյսով այս լեռներ էինք եկել, քանի որ որբանոցում մեզ տրուածը ուտելիք չէր, այդ տուածներով ապրել էլ հնարաւոր չէր: Այդ դէպքում, ապրե՜ն այդ լեռները, մեզ իրենց օրհնութիւնը տուած այդ ծառերը, շատ ապրե՜ն այն քարանձաւները, որոնք որբերի համար տուն են եղել»:
Գառնիկ Բանեան
Գառնիկ Բանեանը ծնուել է 1910թ, Սվազին (Սեբաստիա-«Ակունք»-ի խմբ.) կից Կիւրիւն գաւառում: Համատում, որը եղել է նրա քարաւանի վերջին կանգառը, կորցրել է մօրն ու եղբայրներին: Նախ մնացել է Համայի որբանոցում, ապա Ճեմալ փաշայի կողմից Լիբանանում` Այնթուրայում ստեղծուած որբանոցում: Երբ Օսմանեան կայսրութիւնը Ա. Համաշխարհային պատերազմում պարտուեց եւ կորցրեց շրջանի նկատմամբ իր վերահսկողութիւնը, որբանոցի ղեկավարումն ստանձնեց Ամերիկեան մերձաւորարեւելեան նպաստամատոյց կոմիտէն: 1920-1925թթ. նա մնացել է այդ կազմակերպութեան պաշտպանութեան տակ գտնուող Պիպլոսի որբանոցում: Որբանոցներում անցկացրած այդ տարիներից յետոյ նա ընդունուել է Պէյրութում Համազգայինի կողմից հիմնուած ճեմարան: 1935 թ. աւարտել է այն: Հետագայում աշխատել է որպէս մանկավարժ, զբաղուել է նաեւ վարչական աշխատանքով: Եղել է Լիբանանի հայկական համայնքին ապրելու ուժ հաղորդած առաջնորդներից մէկը: Մահացել է 1989 թ.:
Akunq. net
aztagdaily.com/archives/418054
