Մովսէս Նաճարեան – Ի Վաաան` Ռշտունիք – – Ի Վաաան` Ռշտունիք – Ի Վաաան` Ռշտունիք Լեզուաբանութիւն Թէ Իմաստասիրութիւն
Գիտական Յօդուածներ – Մովսէս Նաճարեան – Լեզուաբանութիւն Թէ Իմաստասիրութիւն:
Սկիզբը՝ //ՆԱԽՈՐԴԸ//:
Ի Վաաան` Ռշտունիք
15.Ռուսայ
Ուրարտուի թագաւորներ են եղել մի քանի «Ռուսայ»-ներ: Ովքե՞ր էին նրանք եւ ի՞նչ է նշանակում այդ անունը:
Հայոց նախարարական տներից մէկն է եղել «Ռշտունեաց» տօհմը: Անուան արմատներն են «Ռշ», եւ «տուն», այսինքն «Ռշ»-երի «տուն» կամ նախարարութիւն:
Վերլուծում.-
«Ռշ»-ի «ռ» եւ «շ» բաղաձայնների միջեւ նախկինում եղած ձայնաւորը կարելի է համարել «ու»-ն: Վերականգնելով այն իր տեղում՝ ստանում ենք «Ռուշ»:
«Շ»-ն եւ «ս»-ն լծորդներ են՝ ու տարբեր բարբառներում կամ լեզուներում կարող են իրար փոխարինել:
Ուստի «Ռուշ»-ը կարող է յայտնուել «Ռուս» հնչիւնով՝ եւ հակառակն էլ օրինաչափ է, ինչպէս անգլ. գրւում է «russian», բայց հնչում է «Ռաշըն»: Հետեւաբար «Ռուսայի տունը» հենց «Ռշտունիք»-ն է:
Ռշտունիների բնակավայրը եղել է Վանայ լճի հարաւային ափերին:
Իսկ չէ՞ որ Ուրարտական թագաւորութիւնը հենց Վանայ լճի աւազանի ծնունդն է, Վան մայրաքաղաքով: (Տեսնո՞ւմ էք «Ռուս» եւ «Վան» անունների կապը):
Ռուսաց ազգային աւանդավէպերում (Բելինա) նրանց ծագումը տեղադրւում է «հարաւային ծովի» ափերին:
Դա հենց Վանայ ծովակն է:
Իսկ ո՞վ է Ռուսաց աւանդավէպերում Ռուսական ոգին մարմնաւորող հերոս «ԻՎան»-ը, եթէ ոչ «Վանից եկողը» եւ «դէպի Վան» ձգտողը: «ԻՎան» անունը հենց հայրենադարձութեան կոչ է:
Ռուս ժողովուրդը պահպանել է ո՛չ միայն «Վան»-ի յիշատակը՝ այլեւ Սասնայ Մեծ Մհերի կամ Առիւծ Մհերի, որը բարբառայնալով դարձել է «առիւծասպան Մուրո-Մեց» (Մհեր Մեծ)[477] :
Իսկ «Ռուսի»-ն ռուսերէնում նշանակում է «լուսեղէն», «պայծառ», «արեւագոյն» (ֆր. rouge=կարմիր, rose=վարդ), պարսկերէն՝ «ռոշանի=լոյս»:
Սուրբ Մ. Մաշտոցն իր «Յաճախապատում ճառք» երկում օգտագործել է «ռոշնութիւն» բառը՝ «լուսաւորութիւն» իմաստով:
Սակայն «Ռուսայ»-ի «Ռուս» արմատը բարբառային ձեւ է, եւ կարելի է այն համեմատել միջին հայերէնի «Արիստակէս» անուան «Ռըստակէս» կամ «Ռստակէս» տարբերակներում յայտնուող «Ռս» արմատին հետ, ինչպէս վկայուել են Վայոց Ձորի, Սիւնիքի, Վասպուրականի, Ռշտունիքի եւ Արեւելեան Հայաստանի այլ վայրերում:
Ամբողջը ՅՕԴՈՒԱԾ այստեղ
Մովսէս Նաճանեան – «Լեզուաբանութի՞ւն Թէ ԻՄԱՍՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ:
