ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ – ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ – ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ – ԱՒԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿԵԱՆ՝ ՌՈՒԲԷՆ ԴԱՐԲԻՆԵԱՆԻՆ․- Շատ երկար տեւեց ղարիբութիւնը, եւ ծերանում եմ ժողովրդից հեռու…
Nazareth Berberian – ««ՆԱԽՈՐԴ ԲԱՐԻ ԼՈՅՍԸ»»
ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ
Բարի լոյս
ԱՒԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿԵԱՆ՝ ՌՈՒԲԷՆ ԴԱՐԲԻՆԵԱՆԻՆ․-
«Շատ երկար տեւեց ղարիբութիւնը, եւ ծերանում եմ ժողովրդից հեռու… Մնալ չի լինում, գնալ չի լինում, ի՞նչ պիտի լինի սրա դեղը»:
14 Յունիս 2020
Ն. Պէրպէրեան
Բարի լոյս՝ Հայաստանի Անկախութեան Սերունդին, որ 1920ականներէն ՏԱՐԱԳՐՈՒԹԵԱՆ մէջ իր կեանքով, խօսքով ու գործքով յաջողեցաւ հայոց ՎՏԱՐԱՆԴԻ սերունդներուն մէջ կառուցել ու անխորտակելի պահել հայ ժողովուրդի ԱԶԱՏՈՒԹԵԱՆ ու Հայաստանի ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ գաղափարական՝ ՈԳԵՂԷ՜Ն ԱՄՐՈՑը։
Բարի լոյս՝ հայ քաղաքական մտքին առջեւ նոր ժամանակներու ոգիով հորիզոններ բացած ՌՈՒԲԷՆ ԴԱՐԲԻՆԵԱՆին, որ 28 ՄԱՅԻՍ 1918ին կերտուած Հայաստանի Հանրապետութեան ժամանակ արդարադատութեան նախարար եղաւ, իսկ Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք շուրջ կէս դար տարագրութեան մէջ ապրելով՝ իր անունին կապեց կոթողական նուաճումը «ՀԱՅՐԵՆԻՔ ԱՄՍԱԳԻՐ»ին։
Յունիս 14ի այս օրը, 1968ին, իր պարտքը կատարած հայու հանգստութեամբ, մեր աշխարհէն հեռացաւ ԴԱՇՆԱԿՑԱԿԱՆ ՄՏՔԻ յառաջապահն ու համարձակախօս դրօշակիրը, որուն նուիրուած է Յուշատետրի այսօրուան փոստը։
Բարի լոյս՝ հայ քաղաքական մտքի ՈՒՂԻՆ հունաւորելու գաղափարական կրակը մեր սերունդներուն մէջ մշտարծարծ պահող Ազգի ու Հայրենիքի ԱԶԱՏՈՒԹԵԱՆ ու ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ ՅԱՌԱՋԱՄԱՐՏԻԿՆԵՐՈՒՆ, որոնք ազատ ու անկախ հայրենիք կերտելէ եւ ԴԱՐԱՒՈՐ ԵՐԱԶԻՆ ԽՈՐՏԱԿՈՒՄը տեսնելէ ետք՝ նորահասներուս սորվեցուցին, որ՝
«Ժողովուրդ մը կրնայ ներքնապէս ազատ չլինել, բայց եւ այնպէս լինել անկախ, ինչպէս են բռնապետական եւ սակաւապետական երկիրները, ինչպէս է, օրինակ, հէնց նոյն Խորհրդային Ռուսիան:
«Բայց ժողովուրդ մը կրնայ գրեթէ բոլորովին ազատ լինել ներքնապէս, բայց անկախ չլինել, ինչպէս է այսօր, օրինակ, Իրլանտան:
«Խորհրդային Հայաստանը, սակայն, ասոնցմէ եւ ոչ մէկը կը ներկայացնէ, ոչ իսկ հեռաւոր չափով կամ աստիճանով:
«Եւ իրա՛ւ. Երեւանի մէջ նստած հայանուն իշխանութիւնը չի բղխիր ո՛չ հայ ժողովրդի, ոչ ալ անոր ոեւէ շօշափելի մասի կամքէն եւ չի յենուիր հայկական որեւէ ոյժի վրայ՝ նոյնիսկ իր գոյութիւնը կարենալ պահպանելու համար: Խորհրդային Հայաստանի իշխանութեան աղբիւրը Մոսկուայի կառավարութիւնն ու անոր բանակն են բացարձակապէս»:
*
* *
Բարի լոյս՝ համացանցի վրայ Ռուբէն Դարբինեանի հետքերով որոնում կատարողներուն անակնկալօրէն հրամցուած այն ՆԱՄԱԿին, որ հայ գրականութեան մեծագոյն քնարերգակներէն ԱՒԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿԵԱՆի կողմէ, ենթադրաբար 1925ին, Վենետիկէն ղրկուած է իր մտերիմին՝ «ՀԱՅՐԵՆԻՔ»ի խմբագրապետին, նամակ՝ որ կը խտացնէ հայօրէն ու գաղափարականօրէն բոլորս ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՂ յուզաշխարհը Անկախութեան Սերունդին․
«Սիրելի Արտաշէս,
«Վաղուց է քեզ նամակ չեմ գրած: Այս տարի ամէն տարուայ վրայ քէֆս գէշ է: Պատճառները բազում են: Բայց բոլորը մի ակնաղբիւր ունեն – շատ երկար տեւեց ղարիբութիւնը, եւ ծերանում եմ ժողովրդից հեռու… Մնալ չի լինում, գնալ չի լինում, ի՞նչ պիտի լինի սրա դեղը:
«Ամէն տարի յոյսերս միւս տարուայ վրայ ենք ձգում եւ միշտ խաբւում: Այս վերջին տարին է, որ պիտի համբերեմ: Միւս տարի այլեւս չեմ մնալու դուրսը. կա՛մ Հայրենիք, կա՛մ թափառել բոլոր լայնութիւնների վրայ, բայց աւելի շուտ՝ Հայրենիք: Ասում են, որ լաւ է, կարելի է ապրել, հաճելի է նոյնիսկ, գնալ եւ սեփական աչքերով տեսնել իրականութիւնը:
«Այստեղ է նկարիչ Սարեանը: Յաճախ տեսակցում ենք իրար: Բոլշեւիկ չէ: Պատմում է նրանց դրական ու բացասական կողմերն ու գործերը: Ասում է, որ խաղաղութիւն լինի, մի քանի տարուց յետոյ (5-6) շատ լաւ երկիր կը լինի, թէեւ պզտիկ, բայց բարեկարգուած: Յոյս չունի, որ Կարսը եւ Սուրմալին հետ գրաւեն ռուսները, որովհետեւ ռուսները եւ նրանց բաղկացուցիչ սովետները շատ աւելի թրքասէր են, քան հայասէր, եւ յետոյ բոլշեւիկ զինուորը չի կռուի՝ Հայաստանի սահմանները մեծցնելու համար: Յոյս չունի՝ թէ բոլշեւիզմը ընկնի, որովհետեւ զինուած կուսակցութիւն է եւ շատ խիստ ու սարսափեցնող ռեժիմ: Պէտք է գիտնալ այս եւ մեր շահերը յարմարեցնել դրան: Հայրենասէր մարդ է եւ հասկանում է Դաշնակցութեան պահանջները…»։
Տես յղումը՝ https://old.arfd.am/?p=37942
Չեմ գիտեր՝ Ռ․ Դարբինեան ի՞նչ պատասխանած է Իսահակեանին, բայց հայ քնարերգութեան ՎԱՐՊԵՏը վերադարձաւ եւ վերջնականապէս հանգրուանեցաւ ՀԱՅՐԵՆԻՔի մէջ՝ ըստ երեւոյթին ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ԿԱՐԳԵՐՈՎ ՀԱՆԴԵՐՁ իր սրտին ու մտքին մօտ ընդունելով խորհուրդը Մ․ ՍԱՐԵԱՆի, յանձն առնելով պոլշեւիկեան չարիքին «յարմարելու»․․․ ՏԱՌԱՊԱՆՔը, որ բաժին հանուած էր հայրենի ողջ հայութեան։
Բարի լոյս՝ ինչպէս իրենց ժամանակին, նաեւ մեր օրերուն համար իրենց մտքէն ու սրտէն, այլեւ ՈԳԵՂԷՆ ՓԱՐՈՍէն հայոց սերունդներուն լոյս ու հաւատք, յոյս եւ յանձնառութիւն հասցնող ու ներարկող, ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ լուսաւորող Անկախութեան Սերունդի ՋԱՀԱԿԻՐՆԵՐՈՒՆ, որոնք ՄՆԱՅՈՒՆ ԱՐԺԷՔՆԵՐՈՒ պաշտպանութեան եւ վերանորոգման ԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆը կը յուշեն նաեւ ՀԵՌՈՒՆ ՏԵՍՆԵԼՈՒ ՓՈՐՁ ՉՈՒՆԵՑՈՂ, այլեւ ԻՆՔՆԱՍԻՐԱՀԱՐՈՒԱԾ ՆՈՐԵԼՈՒԿՆԵՐՈՒՆ։
ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ – ԲԱՐԻ ԼՈՅՍ – ՄԵՐ ՈՒՂԻՆ
