Մեր զարմանալի բառերը, յօդուածաշար, 43 Եւ 44 – Մովսէս Նաճարեան
27 ՅՈՒԼԻՍ 2023 – Գիտական Յօդուածներ – ՄՇԱԿՈՅԹԱՅԻՆ – Մովսէս Նաճարեան – ՆԱԽՈՐԴ ՅՕԴՈՒԱԾԸ:
Մեր զարմանալի բառերը, յօդուածաշար, “43”։
Զարմանալով զարմացած եմ․․․․
Շահատակել – Տարածութիւնը ոտի տակ առնել։
Օգտագործել է Խորենացին, Հայկի ու Բելի զօրքերի ընհարման առիթով․
“Եւ հասեալ երկոցունց կողմանց սկայիցն ի միմեանս՝ ահագին դղրդմունս ի վերայ երկրի առնէին շահատակելով, եւ ահս պակուցանողս տարազուք յարձակմանցն սկայազունքն զմիմեամբք արկանէին”։
Բառի հիմքերն են “շահատ-տակել”, որի առաջին մասը 1.”սահատ” (ساحة) ձեւով պահպանուել է արաբերէնում, “հրապարակ” իմաստով,
2.իսկ անգլերէնում դարձել է “site”, “սայտ” հնչիւնով, “հողամաս”, “տեղադրութիւն”, “տեղ” իմաստներով, ներկայիս նաեւ “կայք”։
Կարծում եմ, “շահատ”-ը կազմուած պիտի լինի “շահ-ա-տու” արմատներից, որտեղ “տ”-ն նաեւ “տարածք” իմաստն է ունեցել, ուստի “շահատակել”-ը վերաբերւում է մի մշակուած տարածքի, որը շահաբեր է եղել, ու ոտի կոխան է դարձել։
Իսկ մենք մուրացկան ենք դարձել։
– – – – – – – – – – – – – – –
Մեր զարմանալի բառերը, յօդուածաշար, 44 – Մովսէս Նաճարեան
Մեր զարմանալի բառերը, յօդուածաշար, “44”։
Ո՞րն է ճիշդը, ինքներդ ընտրէք․․․
Տարգալ – Դգալ, գդալ։
1.”Տարգալ” ձեւում կարելի է հասկանալ, որպէս “տանող-բերող”։
Օգտագործել է Խորենացին, այսպէս․
“Տայ եւ առնն քաջին եւ պատուականի Արգամայ զխոստացեալ գահն երկրորդական, եւ պսակ յակնթակապ, եւ գինդ յերկոսին ականջսն, եւ կարմիր զգեստ միոյ ոտինն․ ՏԱՐԳԱԼ ունել ոսկի եւ պատառաքաղ, եւ ոսկեղինօք ըմպել նուագօք”։
2.”Դգալ”-ը “դարման գալ” է, այսինքն “դարման բերող” գործիքը, ինչը կարող է ծառայել բոլոր սննդատեսակների համար։
3.”Գդալ”-ը առնչւում է մայրական առաջին “կաթ”-“դալ”-ին, որը թանձր է լինում, եւ այն մատուցելու գործիքին է վերաբերւում։
Բարի ախորժակ։
