ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԿՐԿՆՎՈՂ ՔԱՌՈՒՂԻՆԵՐՈՒՄ՝ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՍՐԲԱԳՐՄԱՆ ՀՆԱՐԱՎՈՐՈՒԹՅԱՄԲ… – ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ
10 ՆՈՅԵՄԲԵՐ 2023 – ԷՐԿԻՐ – ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ – ՄՇԱԿՈՅԹ:
Կարինէ Աւետիսեան – ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԼԵՌՆԱՇԽԱՐՀՈՒՄ – ՆԱԽՈՐԴ ՅՕԴՈՒԱԾԸ:
Այսօր՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 22-ին լրանում է Առաջին Համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո Սեւրում կնքված պայմանագրի դրույթներից բխող հայցադիմումի համաձայն՝ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սահմանները հստակեցնող՝ «Իրավարար վճռի» հարյուրամյակը:
Ու թեև այն վերջնական է և պարտադիր կատարման ենթակա, ցարդ չի իրականացվել՝ ավելացնելով Հայոց ճակատագրի ողբերգական էջերը…
Հայաստանի Պատմական նահանգներին վերստին տիրանալու և դեպի Սև ծով ելքն ապահովելու նպատակով, 1919 թվականին Փարիզում կայացած Խաղաղության համաժողովին Հայկական պատվիրակությունը մանրակրկիտ հիմնավորումներով ու հավաստումներով ներկայացրել էր իրենց պահանջի իրավացիությունը:
Թարգմանաբար ծանոթանանք մեր օրերին խիստ արդիական մի փոքրիկ հատվածի՝ Զ.Խանզադյանի «Հաշվետվությունից» (Rapport sur l’unité géographique de l’Arménie : atlas historique, fac-similé héliographique des 25 cartes de l’antiquité, du moyen âge, des temps modernes et contemporains / par Z. Khanzadian)…
…«Երբ Զեյթուն քաղաքը՝ Հայոց քաջության հաղթական վկան, երկաթի միջոցով իր իսկական բնակիչներից դատարկվեց, այստեղ լցրեցին թուրքեր ու քրդեր: «Հաղթականների» կայսրական հրովարտակով (firman), սուլթանն այնուհետև փոխեց այդ քաղաքի անունը՝ նրան համադրելով բռնապետի հետ:
Հայաստանի անունը նույնպես իր տեղը զիջեց «Արևելյան Անատոլիային»:
Սա է հանցավոր ակունքն այդ անվան, որով որոշ մամուլում, նույնիսկ մեր դաշնակիցները, կոչում են Հայաստանը:
Անկասկած, Հին Աշխարհի նվաճողների օրինակին հետևելով են Երիտթուրքերի ղեկավարներն այդպես վարվում, սակայն այն տարբերությամբ, որ Կոնստանտին կայսրն իր անունով կնքեց Կոնստանդնուպոլիսն այն կառուցելուց հետո, մինչդեռ Երիտթուրքերն իրենց խալիֆի անունով կոչեցին Զեյթունն այն կործանելուց (ավերելուց, Կ.Ա.) հետո:
Իսկ, Հայաստանը պաշտոնապես Արևելյան Անատոլիա անվանելու համար, նրանք այն նախ և առաջ վերածեցին մի հսկայական գերեզմանոցի:
Հայը չխորտակվեց, նա այդ սարսափելի փորձությունից ոտքի կանգնեց՝ զենքը ձեռքին…
Հեղափոխությունից հետո, երբ ռուսական բանակը նահանջելով հետ էր քաշվում՝ թուրք-գերմանացիների հետապնդմամբ, գեներալներ Նազարբեկյանի, Անդրանիկի, Ղորղանյանի, Բագրատունու և այլոց գործունեության շնորհիվ թշնամին կասեցվեց հենց Հայաստանի սրտում:
Քանզի սահմանի մյուս կողմում Ռուսահայաստանը խոյանում էր որպես Հայաստանի Հանրապետություն:
Քանի որ թուրքերի համար անհնար էր զենքով կամ դավաճանությամբ հաղթել, ինչպես արեցին Թուրքահայաստանում, նրանք ստիպված եղան ճանաչել այն, կանխավ ծրագրելով նրա փլուզումը Ադրբեջանի մուսուլմանական հանրապետությամբ, որը նրանք ստեղծեցին Հայաստանի կողքին:
Բավական է մի հայացք նետել Ադրբեջանի հանրապետության պատվիրակության ներկայացրած քարտեզի վրա՝ հաստատելու համար, որ նրանց նկրտումներն ուղղված են միա՛յն Հայաստանի Հանրապետության վերացմանը:
Ադրբեջանի կառավարության պրոպագանդան ոչ միայն հրապարակումներով է սահմանափակվում, այլ՝ Երիտթուրքերի հրամանատարությամբ շարունակում է այսօր ներխուժել Ղարաբաղ-Զանգեզուր, որը Հայկական Բարձրավանդակի հարավ-արևելյան Դարպասն է:
Այդ նվաճումների նպատակը չի արդարացվում ո՛չ աշխարհագրական նկրտումներով՝ Ղարաբաղը պատկանում է Հայկական Բարձրավանդակին, ո՛չ էլ՝ ցեղային՝ այնտեղի բնակչությունը Հայերն են:
Պատմական տեսանկյունից՝ մեր ներկայացրած ատլասի (տարբեր ժամանակաշրջանների քարտեզների հավաքածուի, Կ.Ա.) ցանկացած քարտեզ հաստատում է, որ Ղարաբաղը մի՛շտ է եղել Հայկական, իր պատմության բոլո՛ր փուլերում՝ ի սկզբանէ:
Մեր թիվ 23-րդ քարտեզը անգլիացի դիվանագետ՝ Սիր Հարֆորդ Ջոն Բրիջի (Sir Harford Jones Brydges)՝ 1808 թվականի պաշտոնական առաքելության կազմածի վերարտադրությունն է:
Այն կազմված է հատկապես Ադրբեջանի համար:
Այն հիանալիորեն սահմանազատում է ներկայիս երեք հանրապետությունների՝ Ադրբեջանի, Վրաստանի և Հայաստանի սահմանները:
Այսօր անգամ, հնարավոր բոլոր միջոցներով ձեռքը Ղարաբաղի վրա դնելու ցանկությունը Ադրբեջանի հանրապետությունը ստեղծելիս Երիտթուրքերի ներշնչանքն է»…
1919 թվականին Փարիզի Խաղաղության խորհրդաժողովում ներկայացրած քարտեզներն ուրվագծում էին ազգային ինքնության հիմունքներով գծագրված երկրների տարածքները՝ այսօրվա համար մնալով խիստ արդիական ու հրատապ…
Չնայած նրանց մանրակրկիտ քննությանը, ներկայացված քարտեզներն իրական երկրներ չդարձան:
Ու ցայսօր պայքարը շարունակվում է՝ ավելացնելով ազգերի դարավոր պայքարի ողբերգականորեն ճակատագրական էջերը՝ անբեկանելի և վաղեմության ժամկետ չճանաչող՝ Վիլսոնյան «Իրավարար վճռի» իրականացման Հավատով ու Սպասումով…
Քարտեզները շարունակեցին հարատևել՝ սերունդների հիշողության մեջ, յուրաքանչյուրի սրտում ու հոգում վառ պահելով վերստին գտնված Հայրենիքի բաղձանքն ու Հույսը…
https://www.lecfc.fr/new/articles/228-article-27.pdf
karineavetisyan.am/archives/1761
